Ruwaard

Bijzondere rechtstitel in het hertogdom Brabant in de vijftiende en zestiende eeuw. Bij minderjarigheid van de landsheer konden de Staten van Brabant een gouverneur voor dezen aanstellen, een plaatsvervanger die de naam ruwaert of ruwaard kreeg. Zo werd Anton van Bourgondië ruwaard in 1405 en Filips van Sint-Pol in 1420. Het gold ook bij de minderjarigheid van Karel van Oostenrijk (de latere Karel V) in 1507. Maar de benoeming kon ook plaatsvinden als de landsheer zijn plichten niet nakwam in het respecteren van de privileges. In de politieke crisis van 1562 en 1563 heeft ook Willem van Oranje geprobeerd voor zichzelf een dergelijke benoeming te verkrijgen. In dit geval beoogde hij geen benoeming tot ruwaard maar tot ‘surintendant’. In een brief aan koning Filips II noemde landvoogdes Margaretha van Parma dit een inbreuk op het recht van de koning als hertog van Brabant. De verontwaardiging over het streven van de prins was aan koninklijke zijde dan ook algemeen. Pas in 1577, onder veel gecompliceerder en volstrekt gewijzigde omstandigheden, benoemden de Staten van Brabant op 22 oktober de prins tot Ruwaard van Brabant. De verontwaardiging bij de koningsgezinden was toen niet geringer. Zo beschouwde bisschop Metsius de benoeming van Oranje tot ruwaard als majesteitsschennis.

Literatuur

“Brabant in het verweer” : loyale oppositie tegen Spanje’s bewind in de Nederlanden van Alva tot Farnese : 1567-1578 / door Gustaaf Janssens. – Kortrijk-Heule : UGA, 1989. – 442 p. : ill. ; 24 cm. –  (Standen en landen ; 89)j. Lit.opg.: p.[31]-96. – Met genealogische tab. ISBN 90-6768-151-2, pp. 270, 275, 357, 358.

Over de kwesties van Anton van Bourgondië en Filips van Sint-Pol: Le gouvernement du duché de Brabant au bas Moyen Âge (1355-1430) / André Uyttebrouck. – Bruxelles : Éditions de l’Université de Bruxelles, 1975. – 2 dl.(973 p.). : krt., tab. ; 25 cm. –  (Travaux de la Facultéde Philosophie et Lettres de l’Université Libre de Bruxelles ; 59). Met bibliogr. en reg. ISBN 2-8004-0603-8 : 1875F (set)

Over het regentschap van Karel van Habsburg: Les Etats généraux des Pays-Bas des origines à la fin du règne de Philippe le Beau (1464-1506) / Robert Wellens. – Heule : UGA, 1974. – 2 dl., 1 bd. (525 p.). : ill. ; 25 cm. –  (Standen en landen ; 64). Oorspr. proefschrift Brussel. – Bibliografie: p. [23]-73.

Die Stellung des Prinzen von Oranien als Statthalter in den Niederlanden von 1572 bis 1584 : ein Beitrag zur Verfassungsgeschichte der Niederlande / von Horst Lademacher. – Bonn : Röhrscheid, 1958. – 188 p. ; 24 cm. -(Rheinisches Archiv ; 52). Ook verschenen als proefschrift Münster. – Lit. opg, pp. 96-99.

De ruwaard van Brabant : episode uit het leven van Willem I / A. Beeloo. – p.66-100. In: Neêrlands bibliotheek : oorspronkelijke romans, schetsen en novellen van hedendaagsche auteurs (1866) / J.P. de Keyser: vol. 2.