Tocht naar Cadix
Uit: J. van Vloten, Nederlandsche geschiedzangen , II, 1864, 332-335.
Oorspronkelijke bron: Geuseliedtboeck
Int jaer t’ neghentich sesse,
Hoort toe, ‘t wert u verclaert,
Zijn ghecomen expresse,
Tot Vlissinghen vergaert,
Vierenvijftich schepen schoone,
Wt Hollant en Zeelandt,
Om de Enghelsche croone
Te doen onderstant.
Zijn Excellentie verheven,
Met heeren en edelliên,
Heeft hemselven begheven,
Om te comen besien,
Graef Lodewijck van Nassouwe
Track met ons principael,
Jonckheer Jan als de getrouwe,
Die was ons Admirael.
Den eersten Mey verheven,
Zijn wy t’ zeyle ghegaen,
Die Wielingh wtghedreven,
En quamen, onbelaên,
Voorspoedich, sonder veel slaven,
Eer den vierden dach was om,
Tot Pleymuyden in de haven,
Daer wast al willecom.
De Engelsche met hoopen
Schepen, seer wel ghemant,
Quamen daer oock aenloopen,
Vergaerden van alle kant,
Self quam daer in persoone
Den grooten Admirael,
oock den graef Exsecx ydoone,
Was onsen Generael.
Als wy nu altesamen
By een waeren vergaert,
Die soldaten oock quamen
Te schepe onbezwaert,
Zy waeren int ghetaele
Ontrent thien duyst ghesien,
Wy waren int generaele
Wel achthien duysent lien.
In Junius derthiene,
Is dees Armade veyl
Triumphant, heerlijck om siene,
Vertrocken onder zeyl,
Hondert tsestich schepen saene,
Seer weynich meer noch min,
Zijn met goey wint ghegaene
Naer Spaengien, t’zeewaert in.
Wy liepen in thien daghen
De Barrels int ghesicht,
Des anderen daegs wy saghen
Den Vyghenberch seer dicht,
De caep Vincent Marye
Zijn wy voorby gerunt,
En quamen soo opt zye,
Daer wy ‘t hadden ghemunt.
En zijn alsoo voorspoedich,
Den lesten Junij devijn,
Comen, met harten moedich,
Ontrent d’eylant van Gades fijn,
Nu Calis Malis gheheeten;
Den Speck was seer ghestoort,
Als hy het quam te weten,
Wy wouden hem aen boort.
Nu moet ick oock verclaren:
Binnen de haven breet
Lach een vloot om vaeren
Naer Indien al ghereet,
sConincks gheweldighe schepen
Hadden sy tot convoy,
Zy waeren daer benepen,
tWas al hackelderoy.
Nochtans, al sonder beyen,
Waren sy doe seer prat,
Haer schepen en galeyen
Brachten sy in het gat;
Sint Philippus, soo sy dachten,
Met seven hondert man,
Die soud’ ons wel verwachten
En keeren ons daervan.
Wy, als de onvervaerden,
Zijn ghecomen bet naer,
Ten ancker by de Spaniaerden,
Schoten dien avondt daer
Een deel gheweldighe schoten,
Dit was niet haeren sin,
sMorghens heeft het haer verdroten,
Ruymden sy dies bet in.
Bet in zijn sy gheloopen,
Beneffens het poinctael,
De galeyen zijn ghecroopen
Onder stadt altemael;
Maer wy, sonder verdrieten,
Loefden sterck aen met ghewelt,
En drevense daervan met schieten,
Soo datse ruumden ‘t veldt.
De galeyen moesten vluchten,
Al schoten sy seer sterck,
Oock vreesselijck, sonder duchten,
Wt die stadt en bolwerck,
Haer schieten was niet te deghen,
Want waer sy schoten een schoot,
Daer schoten wy weer teghen,
Soo dat haer haest verdroot.
Doen zijn wy voortghevaren,
Volghden die galleyen cort,
Die by haer schepen waren,
Onde ‘t poinctael en ‘t fort,
Gheweldich ghinckt daer aent schieten,
Daer vloogh zoo menighe loot,
Wel twee uren sonder verdrieten,
Soo menich hondert schoot.
De Spaengiaerts moesten wijcken,
Al schoten sy seer lanck,
De galleyen ghinghen strijken,
Al wast teghens haeren danck;
Wat vluchten konde met beven,
Verlieten haer schepen met schant,
Ses groote zijnder ghebleven,
En dry staken sy in brandt.
Sanct Philippus was den eenen,
Met nog twee ander groot,
Den vies-admirael te vercleenen,
Wert inghenomen bloot,
Zijn vlagh, ‘t mocht hem wel spijten,
Wert afgheruckt metter daet,
Doen hoorde men roepen en krijten,
Over de gansche armaedt.
Wy, Duytschen, als d’onvervaerden,
Schietende naer ponctael,
Soo ghinghen die Spaengiaerden
Schampado altemael,
En hebben het fort verlaten,
tWas voor de stadt een grou,
Wy planten, t’onser baten:
Oraenge, Blanche, Blou.
Die soldaten met troupen,
Nu zijnde onbelaen
In jachten en in sloupen,
Met haer oversten saen,
Creghen hier door couragie,
En voeren stracx aen landt,
By ‘t fort, sonder quellagie,
Oft eenich wederstandt.
Aen landt zijn sy ghecomen,
En stracx voort ghemarcheert
Nae stadt toe, als den vromen,
Die sy, onghecesseert,
Met vlieghende vaendels, ghetrouwe,
Gheweldich innamen ras,
Daer ‘t edel bloedt van Nassouwe,
d’Eerste ter mueren was.
d’Edel bloedt van Nassouwe,
Met den Graef ons generael,
Als helden goet ghetrouwe,
Waeren de principael,
De Spaengiaerden moesten wijcken,
Al schoten sy seer ghestoort,
Naer ‘t casteel ghinghense strijken,
Dat gavens op met accoort.
Dus werdt de stadt ghewonnen,
De vaendels daer gheplant,
Gheplondert en doorronnen,
De Spaengiaerden tot schant,
Een wonderwerck verheven
Is daer doen noch gheschiet,
Ten selven dach voorschreven,
Den eersten July siet.
T’sanderdaechs, ‘t heeft ghebleken,
Zijn die galeyen ree,
Voorts, door Herodes’ treken,
Wech gheruymt tot in zee,
Heur schepen moesten daer blijven,
Die sy verlieten met schant,
Ontrent darthien, de vijve
Staken sy selfs in brandt.
Dus laghen wy daer ghestreken,
Ick seght u overluyt,
Ontrent twee volle weken;
Veel kregen goeden buyt,
Soo werden huysen en sloten,
Daer overal int landt,
Met de stadt onverdroten,
Gheplondert en verbrant.
Soo quamen die soldaten
Doen wederom aen boort,
Hebben de stadt verlaten,
Naedat sy was verstoort,
Den thoorn wiert afgheschoten,
tWas om de clocken goet,
Veel metalen schuts ghegoten
Wert daer vercreghen vroet.
Den vijfthienden Juny reene
Zijn wy vertrocken bly,
En quamen aent lant ghemeene,
By de cape Sint Mary,
Ick seght u sonder lieghen,
Ons legher sloegh daer neer,
Daer sach men ‘t vaendel vlieghen,
Orangiën van der veer.
De vaendels lustich vloghen,
En zijn voort, onvervaert,
Naer de stadt toeghetoghen
Van Pharo, cloeck vermaert,
Dry jachten kloeck van sinnen,
Met Neerlanders ghemant,
Hadden de stadt al inne,
De vaendels daer gheplant.
Wy vonden de stadt open,
De Spaengiaerden vileyn,
Waren daer wtgheloopen,
Schampado groot en cleyn;
Wast niet een groote schande,
Te verlaten sulck juweel? –
Staken daer inde brande
Die stadt met haer casteel.
Doen Pharo nu, wilt merken,
Was gherooft en verbrant,
Met huysen, cloosters, kercken,
Rontomme daer int lant,
In July twintich en zeven
Quamen wy weer aen boort,
Des anderen daechs verheven
Zijn wy gheloopen voort.
Wy ginghen dus passeeren
De cape sint Vincent,
En quamen soo laveeren
De Finisterre ontrent,
Voor de Croynge wy quamen,
tVoorhool lach dichte voor,
Doen wenden wy altsamen
Af van de caep Pregoor.
Doen wy nu soo met luste,
Verstaet wel mijn bediet,
Overal de spaensche custe
Hadden doorloopen, siet,
Gheen schepen wy daer vonden,
Zoo lieten wy ‘t voortgaen
Naer Pleymuyden tot dien stonden,
Daer quamen wy, onbelaen,
August den dach achthiene,
En schoten seer playsant
Triumph, heerlijck om siene,
En quamen, triumphant,
Voort in de Duyns met hoopen,
Daer hielden wy ghemeen,
En zijn doen voort gheloopen,
Schoten adieu int scheên.
Looft God den Heer verheven,
Crijchslieden triumphant,
Dat hy ons heeft ghegheven
Victory en bystandt;
Strijt als vrome crijchsknechten,
Dient God van harten bly,
Laet ons kloeckelijck vechten
Teghent spaens tyranny! –