Dillenburg, 15 oktober 1550 -Slag op de Mookerhei, 14 april 1574
Jongste zoon van Wilhelm von Nassau en Juliana van Stolberg en dus de jongste broer van prins Willem van Oranje. Na het overlijden van vader Wilhelm in 1559 werd Willem van Oranje de voogd over zijn toen negenjarige broer. Hij liet deze naar de Nederlanden komen en aanvankelijk te Leuven studeren, onder toezicht van een katholieke gouverneur. Toen de bisschopszetel van Luik vrijkwam, gaf het kapittel de prins de wens te kennen een van diens broers als bisschop te willen. Adolf van Nassau weigerde, waarna Oranje de nog jonge Hendrik naar voren schoof. Brussel wilde hier echter niets van weten en ook het evangelische thuisfront aan de Dillenburg stuitte dit tegen de borst. Nog in 1566 wilde de bisschop van Luik eens kennis maken met Hendrik, maar de Dillenburgse familie is het dan beu. Hendrik verhuist in 1567 uit Breda en de Nederlanden naar de reformatorische universiteit van Straatsburg, nu met een evangelische gouverneur.
Nadat de eerste veldtocht van Willem van Oranje in 1568 was mislukt en hij zijn leger in Frankrijk had ontbonden, namen Willem en zijn broers Lodewijk en Hendrik dienst in het hugenotenleger van Condé. Onder dezen vochten zij tegen de katholieken in de slag bij Moncontour, op 3 oktober 1569. In 1572 vergezelde Hendrik zijn oudste broer op diens tweede veldtocht naar de Nederlanden, waar zij vergeefs contact probeerden te maken met Lodewijk nadat deze zich van Bergen had meester gemaakt. Tenslotte stonden Lodewijk en Hendrik aan het hoofd van een leger dat in 1574 de Nederlanden binnenrukte om het Spaanse leger weg te lokken van het belegerde Leiden. Zij werden onderschept op de Mookerheide door het leger van Sancho d’Avila . De nederlaag was zo verpletterend dat de lichamen van beide beide broers nooit zijn teruggevonden. In de kerk van het nabijgelegen Heumen is een gedenksteen voor hen aangebracht. Een betrouwbaar portret van Hendrik ontbreekt.
Anton van der Lem
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden VIII (eerste stuk) (Haarlem, 1867) 557-559
Biographie Nationale de Belgique : niet opgenomen
Nationaal Biografisch Woordenboek : niet opgenomen.
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek I (Leiden, 1911) 1070 (P.J. Blok)
Dek, Genealogie van het vorstenhuis Nassau , p. 74.
Van Ditzhuyzen, Oranje-Nassau : een biografisch woordenboek , 110-111
Dat Hendrik te Leuven studeerde: Gachard, Correspondance de Philippe II, dl. I, nr. 261, en: Juliana van Stolberg : “Ons aller vrouwe-moeder” / door A.W.J. Mulder. – Amsterdam : Meulenhoff, [1941]. – 238 p. : ill. ; 21 cm. – (Historie en memoiren). Met lit. opg.: p. 234-235. Over de bisschopsplannen: 109-112.