Latijn. Vertaling in het Nederlands: Vader des vaderlands
De uitdrukking pater patriae of vader des vaderlands dateert al uit de klassieke oudheid. Senatoren en keizers werden met deze eretitel onderscheiden. Het was ook een gebruikelijke titel voor koningen, zelfs als ze nog niets bijzonders hadden gedaan tijdens hun regering. Zo heette Filips II al kort na zijn regeringsaanvaarding over de Nederlanden en de Spaanse koninkrijken pater patriae .
In Nederland geldt prins Willem van Oranje als vader des vaderlands. De eerste keer dat hij als pater patriae werd genoemd was in een pamflet van de schrijver Hendrik Geldorp of Henricus Geldorpius in een in het Latijn geschreven pamflet uit 1571, dat pas in 1574 het licht zag.
In latere jaren lieten ook burgemeesters van Hollandse steden het zich graag aanleunen als burgervaders van hun stad patres patriae te zijn, vaders van het vaderland.
Anton van der Lem
Vermeldingen
Belgicae liberandae ab Hispanis hypodeixis, ad P.P. D. Gvilielmvm Nassavivm, principem Aurantium. Anno M.D.LXXI. april XVII exhibita / [By Henricus Geldorpius]. – [S.l.] : [s.n.], [mense octob. 1574]. – in-4. – A-D4
Gedeeltelijke vertaling in het Engels:
Direction for the deliverance of the Netherlands from the Spaniard. To William of Nassau, prince of Orange, 1571, in: Texts Concerning the Revolt of the Netherlands / Edited by E. H. Kossman, A. F. Mellink. – Cambridge : Cambridge University Press, 1975, nr. 13, p. 89-92, quote on page 92: father of the fatherland. Een digitale versie is toegankelijk als u ingeschreven bent bij de Universiteit Utrecht.
Literatuur
Willem van Oranje en de Nederlandse Opstand 1572-1584 / K.W. Swart ; ingel. door Alastair Duke en Jonathan I. Israel ; bezorgd door R.P. Fagel, M.E.H.N. Mout, H.F.K. van Nierop. – Den Haag : Sdu Uitgeverij Koninginnegracht, 1994. – 311 p. : ill., portr. ; 25 cm. Met lit. opg., reg. ISBN 90-12-08135-1 (geb.), p. .
Reformation and revolt in the Low Countries / Alastair Crawford Duke. – London [etc.] : Hambledon Press, 1990, p. 192, n. 93.
Robert Fruin, ‘Nederland in 1571’, in: idem, Verspreide Geschriften (10 dln., Den Haag, 1900-1905) II (1900), 170-171.