Delft, 10 april 1583 – Rostock, 28 augustus 1645
Hugo de Groot . Anoniem, olieverf op doek, 65×56 cm. Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties .
Grotius’ bijzondere begaafdheid was al zo vroeg duidelijk dat hij bij zijn aankomst als elfjarige (!) student in Leiden in 1594 door Janus Dousa met Erasmus werd vergeleken. In 1598 mocht Hugo mee met een gezantschap naar de Franse koning Hendrik IV om aan deze als een wonderkind vertoond te worden. Het leverde hem als geschenk een penning op met de afbeelding van Hendrik IV. Tijdens dezelfde reis behaalde hij het doctoraat in de rechten te Orléans. Op aansporen van Oldenbarnevelt kreeg Grotius in 1601 en 1603 een som geld om een geschiedenis van het recente verleden van Holland te schrijven. Tevens werd hij advocaat-fiscaal bij het Hof van Holland. Benoemd tot pensionaris van Rotterdam in 1613 moest hij de belangen van de stad behartigen, met name in de Staten van Holland. Zeker als lid van de Gecommitteerde Raden van Holland, zeg maar het dagelijks bestuur van het gewest, raakte de toch eigenlijk a-politieke Grotius tegen zijn zin verwikkeld in de Bestandstwisten. In 1618 werd hij als medestander van Oldenbarnevelt gearresteerd en op slot Loevestein gevangen gezet. Aan de gevangenschap kwam in 1621 een einde door zijn ontsnapping in een boekenkist. Sedert 1634 verbleef Grotius als Zweeds gezant te Parijs, waar hij het werk aan zijn grote geschiedenis van de Opstand voortzette. Van Grotius’ oeuvre, dat onder andere juridische, godsdienstige, poëtische en tekstkritische uitgaven omvat, maakt het historische werk slechts een klein gedeelte uit.
1.1. Liber de antiquitate reipublicae Batavicae . Lugduni Batavorum 1610 [60 pp.; 4(]; in: Chronicon Hollandiae. De Hollandorum republica et rebus gestis commentarii Hugonis Grotii Iani Dousae patris Iani Dousae filii. Lugduni Batavorum 1617; in: Respublica Hollandiae et urbes. Lugduni Batavorum 1630, 11-87; Amstelodami 1633.
De uitgave van 1633 heeft een iets afwijkende titel: Liber de antiquitate et statu reipublicae Batavicae.
1.2. Tractaet vande oudtheydt vande Batavische nu Hollandsche Republique . ‘s-Gravenhage 1610; Haarlem 1636, 1639, 1641 (zowel zelfstandig, als met de `Inleydinghe tot de Hollandsche rechtgheleerdheydt’), 1651; G.C. Molewijk, ed. Weesp 1988 (facs.); Amsterdam 1651; in: H. Grotius, Nederlandtsche jaerboeken … Amsterdam 1681 (zie: 3.4); in: P.C. Tacitus, Antiquitates Germaniae. Amsterdam 1714, 1728, 1756; Utrecht 1757
1.3. De l’antiquité de la République des Hollandois , in: Deus harangues panégyriques, l’une de la pais, l’autre de la concorde … Amsterdam 1648.
1.4. A treatise of the antiquity of the commonwealth of the Battavers , which is now the Hollanders … London 1649, 1652.
De uitgave van 1652 heeft als titel: The antiquity of Common-wealth.
1.5. Liber de antiquitate Reipublicae Batavicae / Hugo de Groot ; vert. [uit het Latijn] en ingel. door het Collegium Classicum c.n. E.D.E.P.O.L. – Arnhem : Gouda Quint, 1995. – XXIX, 179 p. : ill. ; 23 cm. Oorspr. uitg.: Liber de antiquitate Reipublicae Batavicae / auctore Hugone Grotio. – Lugduni Batavorum : ex officina Plantiniana Raphelengii, 1610. – Met bibliogr., reg. ISBN 90-387-0400-3 geb.
1.6. The antiquity of the Batavian Republic / Hugo Grotius ; with the notes by Petrus Scriverius ; ed. and transl. [from the Latin] by Jan Waszink … [et al.]. – Assen : Van Gorcum, 2000. – VIII, 184 p. : ill., portr. ; 25 cm. – (Bibliotheca latinitatis novae ; [3])
Tekst in het Latijn, met vert. en inl. in het Engels. – Bew. van de Latijns-Nederlandse ed.: Liber de antiquitate Reipublicae Batavicae. – Arnhem : Gouda Quint, 1995. – Oorspr. Latijnse ed.: Lugduni Batavorum : ex officina Plantiniana Raphelengii, 1610. – Met index, lit. opg.
ISBN 90-232-3587-8 geb.
2.1. Grollae obsidio cum annexis anni MDCXXVII. Amstelredami 1629 [25 pp.; f(]
2.2. Beleegeringh der stad Grol , met den aankleeven des jaers MDCXXVII, in: H. Grotius, Nederlandtsche jaerboeken … Amsterdam 1681 (zie: 3.4).
3.1. Annales et historiae de rebus Belgicis . Amstelaedami 1657 [569 pp.; f(], 1658.
De druk van 1658 verscheen zowel in 12 als in 8.
3.2. Annales et histoires des troubles du Pays-Bas . Amsterdam 1662; Amsterdam/Paris 1672
3.3. De rebus Belgicis: or, the annals, and history of the Low-Countrey-Warrs . London 1665.
3.4. Nederlandtsche jaerboeken en historien , sedert het jaer MDLV tot het jaer MDCIX; met de belegering der stadt Grol en den aenkleven des jaers MDCXXVII; als ook het Tractaet van de Batavische nu Hollandtsche Republyk en de vrye zeevaert. Amsterdam 1681.
3.5. Hugonis Grotii et Famiani Stradae Latinitas . Loca selecta e Grotii Annalibus, et Stradae, De bello Belgico, decadibus. Hornae 1843.
Een keuze uit Grotius’ Annales en uit De bello Belgico van Famiano Strada.
3.6. Kroniek van de Nederlandse oorlog : de opstand 1559-1588 / Hugo de Groot ; vertaling en nawoord Jan Waszink. – Nijmegen : Uitgeverij Vantilt, 2014. – 296 pagina’s. : illustraties. ; 23 cm. Vertaling van de Annales uit: Annales et historiae de rebus Belgicis. – Met literatuuropgave en register. ISBN 978-94-6004-156-3
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden VII (Haarlem, 1862) 452-466
Nieuw Ne de rlandsch Biografisch Woord en boek II (Leid en , 1912) 523-528 (A.W.Sijthoff)
De Wind, 398-405; Haitsma Mulier/Van der Lem, nr. 192
Your Tacitism or mine? : modern and early-modern conceptions of Tacitus and Tacitism / Jan Waszink
In: History of European ideas : official journal of the International Society for the Study of European Ideas (ISSEI), ISSN 0191-6599: vol. 37 (2010), afl. 4 (Dec.), pag. 375-385. Met samenvatting.
The ideal of the statesman-historian: the case of Hugo Grotius / Jan Waszink. – p. 101-123. In: Public offices, personal demands: capability in governance in the seventeenth-century Dutch Republic: (2009), p. 101-123.
Shifting Tacitisms : Style and Composition in Grotius’s Annales / Jan Waszink. In: Grotiana = ISSN 0167-3831: vol. 29 (2008), pag. 85-132.
Dossier: Tacitus and Grotius : Introduction. In: Grotiana = ISSN 0167-3831: vol. 29 (2008), pag. 73-76.
Geschiedenis als pleidooi : de herinterpretatie van het Hollands verleden door Hugo de Groot / Jan Waszink. – ill., portr. In: Spiegel historiael : maandblad voor geschiedenis en archeologie, ISSN 0038-7487: vol. 40 (2005), afl. 1 (jan.), pag. 20-25, 49. Met lit. opg.
New documents on the prohibition of Grotius’ ‘Annales et historiæ’ by the Roman Index / Jan Waszink
In: Grotiana : a journal under the auspices of the Foundation Grotiana, ISSN 0167-3831: vol. 24-26 (2003-2004 [versch. 2004]), pag. 77-137 New Series.
Hugo Grotius’ ‘Annales et histori de rebus Belgicis’ from the evidence in his correspondence, 1604-1644 / Jan Waszink. – Amsterdam ; Maarssen : APA Holland University Press ; Nijmegen : UB Nijmegen [Host]. In: Lias : sources and documents relating to the early modern history of ideas: vol. 31 (2004), afl. 2, pag. 249-267. Koptitel op p.: Annales et histori de rebus Belgicis’.
New documents on the prohibition of Grotius’ ‘Annales et histori’ by the Roman Index / Jan Waszink. In: Grotiana : a journal under the auspices of the Foundation Grotiana, ISSN 0167-3831: vol. 24-26 (2003-2004 [versch. 2004]), pag. 77-137 New Series, .
Tacitisme in Holland: de ‘Annales et historiae de rebus Belgicis’ van Hugo de Groot / Jan Waszink
In: De zeventiende eeuw : cultuur in de Nederlanden in interdisciplinair perspectief : tijdschrift van de Werkgroep Zeventiende Eeuw, ISSN 0921-142X: vol. 20 (2004), afl. 2, pag. 240-263. Koptitel op p.: Tacitisme in Holland. – Met samenvatting in het Engels.
Bob de Graaf, `Grotius Annales et de rebus Belgicis. De beide uitgaven van 1657 nader beschouwd’, in: Van pen tot laser. 31 Opstellen over boek en schrift aangeboden aan Ernst Braches bij zijn afscheid als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam in oktober van het jaar 1995 (Amsterdam, 1996) 143-149
H.J.M. Nellen, `The significance of Grollae Obsidio in the development of Grotius’ relations with the fatherland’, Lias 11 (1984) 1-17
A.E.M. Janssen, `Grotius als Geschichtsschreiber’, in: The world of Hugo Grotius (1583-1645). Proceedings of the international colloquium organized by the Grotius committee of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences Rotterdam 6-9 April 1983 (Amsterdam/Maarssen, 1984) 161-178
C.L. Heesakkers, `Grotius als geschiedschrijver’, in: Het Delfts orakel Hugo de Groot 1583-1645 (Delft, 1983) 103-110
Chr. Gellinek, Hugo Grotius (Boston, 1982)
J. ter Meulen, P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius (‘s-Gravenhage, 1950)
Jan Romein, `Spieghel Historiael van de Tachtigjarige Oorlog’, in: idem, e.a. [J. Presser], De Tachtigjarige Oorlog (Amsterdam, 1941) 1-31. Met dit boek telkens herdrukt. Ook in: Tijdschrift voor Geschiedenis 56 (1941) 225-257, en in: Jan Romein, In opdracht van de tijd. Tien voordrachten over historische thema’s (Amsterdam, 1946) 98-144
Jan en Annie Romein Verschoor, `Huig de Groot, het Delfts orakel’, in: idem, Erflaters van onze beschaving, Nederlandsche gestalten uit zes eeuwen (4 dln., Amsterdam, 1938-1940) II, 36-69 (vele herdrukken)
Briefwisseling van Hugo Grotius. P.C. Molhuysen, ed., I-II (‘s-Gravenhage, 1928-1936); B.L. Meulenbroek, ed., III-XI (‘s-Gravenhage, 1961-1981); P.P. Witkam, ed., XII (Assen, 1986); Henk J.M. Nellen, Cornelia M. Ridderikhoff, ed., XIII-XV (‘s-Gravenhage, 1990-1996) lopende serie
Een aangevulde en gecorrigeerde heruitgave van deel I is in voorbereiding.
J.D.M. Cornelissen, `Hugo de Groot’s Annales et Historiae de rebus Belgicis op den Index’, Mededeelingen van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome 8 (1928) 161-172
W.S.M. Knight, The life and works of Hugo Grotius (Londen, 1925; New York, 1962)
H.C.A. Muller, Hugo de Groots `Annales et Historiae’ (Utrecht, 1919)