Maurits’ Kaatsspel
Uit: J. van Vloten, Nederlandsche geschiedzangen , II, 1864, 314-318.
Oorspronkelijke bron: Geuseliedtboeck
Gheeft God den Heer lof, prijs, en eer,
Van zijn groote weldaden,
Volcht zijne leer, van harten seer,
Hy leyt ons in zijn paden,
Onsen vyant maect hy tot schant,
Door een vroom prins vercoren,
Hollant, Zeelant bieden de hant,
Om ‘s Paus ghebroet te storen.
Wt ‘t Hollants pleyn, hoort wat ick meyn,
Is een jonck helt ghereden,
Graef Maurits reyn, dat edel greyn
Van keyserlicke zeden,
In Mey lieflijck, van bloemen rijck,
Twee-ende-twintich daghen
Trockmen ghelijck, hoort dees pracktijck,
Eerst wt des Graven Haghe.
Ghelderlant vet, daer wast ghewet,
Den aenslach wt te rechten,
Zutphen seer net, dat wert beset
Met ruyters ende knechten,
Daer brachten wy, wt Hollant, by
Het spel van avontueren;
Ons kaets-ban vry, die moesten sy
Soo dapperlick besueren.
Op éen na uyt des Meys vertuyt,
Ghinghen wy ‘t spel aenheven,
Daer lach de buyt voor onse snuyt,
Daer wy om waechden t’ leven;
Dit eerste spel kosten ons wel
Dryentneghentich ballen,
Zutphen seer snel, met goet opstel,
Is ons ten deel ghevallen.
Avant, Avant, hoort dit verstant,
Voor Deventer seer boude,
Of daer yemant, was soo vaillant,
Die met hem speelen woude:
Graef Harman hoort, was seer gestoort,
Met al zijn paepsghesellen,
Wy quamen voort tot aende poort,
De kaetsbaen ghinck men stellen.
sMorgens met eer, hoort na dees leer,
In Juny neghen daghen,
Badt men den Heer, van herten seer;
Wy, die int velt daer laghen,
Den lofsanck bly songen wy vry:
Mijn ziel maeckt groot den Heere;
Doe kaetsten wy, met ons party,
Dat spel moesten sy leeren.
Dit caetsen stijf golt lijf om lijf,
Al die het spel begonnen:
Graef Harman stijf, hoort dit motijf,
Meende hy hadt ghewonnen;
Maer zijn gespuyst is, voor de vuyst,
Meest in de bres ghedreven,
Ballen vier duyst speelden wy juyst,
De caets is ons ghebleven.
Papou was cranck, vol spaenschen dranck,
Om ‘t spel wouden sy vechten,
Tot onsen danck, hadden wy vranck
Veel ruyters ende knechten,
Die brachten wy, onder de ly,
sAvonts ontrent vier uren,
Graef Harman vry, met zijn party,
Moesten het spel besueren.
Menighen bal, sonder ghetal
Sachmen int kaetspel lichten,
Papou en sal niet zijn soo mal
Een liet hier van te dichten;
Vive le Geus! dat was ons leus,
Voor die ons kaetspel sochte,
Graef Maurits preus, kloeck als een reus,
Dit spel wt Hollant brochte.
Den avont quam, die ons benam
Dat wy ‘t spel niet voleynden,
Veel wasser lam, deur vyer en vlam,
Van die graef Harman seynden;
Wy lieten daer het speelen zwaer,
En maeckten goeden chiere,
tGebraet wel gaer en ‘t wijntjen claer
Na crijchslieden maniere.
sMorghens ‘t was dach, graef Harmen sach
Dat hy ‘t spel moest verliezen,
Om ‘t wijnghelach, sonder verdrach,
Moest hy zijn afscheyt kiesen;
Hy gaf te pant de stadt playsant,
Seer sterck en hooch van mueren,
Als een galant, is hy met schant
Gevlucht met zijn partueren.
Ballen ter noot, raketten groot
Namen wy sonderlinghen,
Wy seylden bloot, met onse vloot
In het lant van Groeninghen;
De stadt playsant is aengherant,
Orangiën sachmen draven;
Menich fraey quant, seer triumphant
Haer tot het caetspel gaven.
Onsen vyant had gheen verstant,
Om met Hollant te spelen,
Verdugo vant hemselfs in schant,
Als hy ons wou vervelen;
Hy croop voor stadt, daer hy lag plat,
Ghelijck een kat nae ‘t muysen,
Delfziel rat, ick segh u dat,
Daer moesten sy verhuysen.
Groninghen snel koos het voorspel,
Dat mocht ons niet vermaken,
Wy wisten wel van haer opstel,
Het spel ginghen wy staken;
Wy trocken voort Delfziel aen boort,
Ginghen daer ligghen luymen,
Daer wert ghehoort van spel accoort,
Maer Spangiën die moest ruymen.
Een caetsbaen breet maeckten wy reet,
Voor Delfziele seer hooghe,
Al wast haer leet, of hoe ‘t haer speet,
Zy moestent wel ghedooghen;
Orangiën sant haer eenen quant,
Om spelen sonder falen,
Papou vol schant, en had gheen hant,
Hy moest ‘t ghelach betalen.
Den Opslach boot ons hant en poot,
Maer gaven ‘t spel met schande,
Haer vaendels root, gheweyren bloot,
Bleef voor ‘t ghelach te pande;
Paep uyt! paep uyt! was ons geluyt,
Oraengië moest floreeren;
Wy ginghen ruyt, met schip en schuyt,
Na Immentil laveeren.
Daer maeckten wy een caetsbaan vry,
Van twaelf schoone partueren,
ballen op d’ zy, fijn cruyt daer by,
Dat moesten sy besueren,
Papou rebel verloor het spel,
Doen zyn wy voort ghestreken,
Lettenbort snel wou spelen wel,
Maer is met schand’ gheweken.
Een tyding quam, dat Parma gram,
Knodsenburgh wou verslinden,
Graef Maurits nam de ganck niet stram,
Om Ghelderlant te vinden;
Voor Arnhem ras sloegh hy int gras,
Paep-Jan quam ons bekijcken,
Maer zijn ghebras, viel meest in d’as,
Hy moest met schande wijcken.
Cornetten thien waren ghesien,
Van spaensche ruiters stranghen,
die moesten vlien, ‘t was weert om sien,
Veel adels bleef ghevanghen;
Menich grijs hoot kreech daer zijn broot,
Kreupel aen poot en handen,
Wie niet en vloot, die bleeffer doot,
Den Parma t’zijnder schanden.
Prince constant, eenich Heylant,
Ghy zijt seer sterck in crachten,
Want uwe hant, deed ons bystant,
Als wy het spel aenbrachten,
Lof, prijs, en eer, sy u, o Heer!
Alleene toegheschreven:
Ons harten teer wilt stercken seer,
Met uwen gheest verheven.