Zuidnederlands predikant
Doornik, – Keulen?, na 1599
Biografie
Ambrosius Wille was geboren in Doornik in een van de eerste decennia van de zestiende eeuw. Hij zou als koksjongen in de keuken van een kardinaal in Rome hebben gewerkt. Vandaar vertrok hij naar Genève en hoewel zijn naam niet voorkomt in het Livre du Recteur (boek van de rector), moet hij er toch theologie hebben gestudeerd. De raad van Genève gaf hem namelijk op 27 augustus 1562 toestemming om een beroep uit zijn vaderstad aan te nemen. Sindsdiens diende hij in het verborgene de protestantse gemeente te Doornik. Op 28 juni 1566 preekte hij voor het eerste publiekelijk buiten de stad, waarbij naar schatting vier- tot zesduizend toehoorders aanwezig waren. Preken op andere plaatsen in de omgeving van Doornik volgden. Zo sprak hij in de buurt van Lannoy op 18 augustus 1566, dus acht dagen na het uitbreken van de Beeldenstorm in Steenvoorde. In zijn preek kritiseerde hij de beeldenbrekers omdat zij op eigen houtje hadden gehandeld en niet op bevel van het hoger gezag. Hij vond het belangrijker om de afgoderij in het hart uit te bannen, zoals gierigheid, nijd, onkuisheid en andere hoofdzonden, voordat men de hand sloeg aan uiterlijke afgodsbeelden. Op 23 augustus brak de beeldenstorm ook in Doornik uit, waar de predikanten niets tegen konden doen. Zij konden er alleen maar op toezien dat er niet werd gestolen en zij maakten de inventarissen op van de rijkdommen in de kerken. Wel liet Ambrosius Wille de archieven verbranden van de kathedraal van Doornik, onder het voorwendsel dat hij de koning en de overheid van de stad zo bevrijdde van het moeten ontzien van de privileges en vrijstellingen van de Kerk. Toen hij door de Raad van Beroerte bij verstek werd verbannen, luidde een van de beschuldigingen dat hij met de abt van de Sint-Martinus had onderhandeld over het afkopen van de beeldenstorm tegen een som geld. Maar aanvankelijk leek alles zich voorspoedig voor de hervormden te ontwikkelen: zij konden behalve preken nu ook trouwen, dopen en begraven op protestantse wijze en zij legden zelfs een fundament voor een protestants kerkgebouw. In een brief van 20 september 1566 van Wille aan het consistorie van Valenciennes is er zelfs sprake van een verbond tussen Doornik, Valenciennes, Armentières en andere plaatsen om eventueel tot gewapende actie over te gaan. Begin december verordonneerde de landvoogdes dat er uitsluitend protestantse preken mochten worden gehouden, maar geen andere godsdienstoefeningen. In de nacht van 1 op 2 januari 1567 werd de stad bezet door regeringstroepen onder Noircarmes. De predikanten maakten zich uit de voeten, waarbij Wille naar Oost-Friesland uitweek. Op 20 juni 1567 veroordeelde de Raad van Beroerten hem tot verbanning. Wille keerde niet naar de Nederlanden terug, maar diende de franstalige gereformeerde kerken van Wezel , Aken (sedert 1577) en Keulen (sedert 1598). Naast de vele uit Frankrijk afkomstige predikanten behoorde Wille tot de nog talrijker hervormers uit de eigen streken die het gereformeerde geloof verkondigden.
Anton van der Lem
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden : niet opgenomen
Biographie Nationale 32 (Bruxelles, 1964) 769-773 (J. Meyhoffer)
Nationaal Biografisch Woordenboek : niet opgenomen.
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek : niet opgenomen
Op weg naar tachtig jaar oorlog : het verhaal van de eeuw waarin ons land ontstond : over de voorgeschiedenis en de eerste fasen van de Nederlandse opstand / J.J. Woltjer. – [Amsterdam] : Balans, cop. 2011. – 498 p., [16] p. pl. : ill., krt. ; 24 cm/ Met lit. opg., reg. ISBN 978-90-5018-838-8 geb.
Wilhelm von Oranien und der Niederländische Aufstand / von Felix Rachfahl. – Den Haag : Nijhoff, 1906-1924. – 3 dl. : ill. ; 24 cm. I: 1533-1558. – 1906. II: 1559-1566. – 1907. III: 1567-1569. – 1924. Deel II, p. 644-645, 710