In het Nederlands ook als Schouwenburg gespeld.
?, ? – ?, 9 maart 1576
Er zijn verschillende leden van het geslacht Schauenburg in de Nederlanden actief geweest. Bernhard van Schauenburg was de zoon van Jan van Schauenburg, proost van Luxemburg en Franoise van Brandenburg. Hij was onder Peter Ernst van Mansfeld plaatsvervangend stadhouder van Luxemburg en sedert 1559 gouverneur van Thionville of Diedenhofen. Op last van de landvoogdes lichtte hij in februari 1567 troepen in Duitsland om de orde in de Nederlanden te helpen bewaren, of waar nodig te herstellen. Hij stond aan het hoofd van tien vendels Duits voetvolk. Nadat Den Bosch bevrijd was van de calvinistische overheersing kreeg Schauenburg op 29 april 1567 het bevel om met 1200 man voetvolk bezetting in de stad te leggen. Zelf werd hij tot gouverneur van de stad benoemd. Op 2 mei 1567 kwam hij er aan. Vervolgens verbleef hij met een deel van zijn troepen met die van de graven van Eberstein en Lodron in Luxemburg, om de veilige aankomst van het leger van Alva in de Nederlanden te garanderen. In Den Bosch intussen werden zijn manschappen niet betaald en hadden zij een achterstand van drie maanden soldij. Twee kapiteins schreven hem dat als er geen spoedige betaling volgde, de mannen niet meer in de hand te houden zouden zijn en zouden gaan muiten. Schauenburg berichtte dit onmiddellijk aan de landvoogdes. De troepen van Schauenburg werden telkens door Alva achter de hand gehouden. Bij de veldtochten van 1568 lagen de vier vendels eerst als garnizoen in de stad Groningen, terwijl Alva met het leger van Lodewijk van Nassau afrekende. Toen Alva later dat jaar met zijn troepen het invasieleger van Willem van Oranje schaduwde, lagen de vendels van Schauenburg in Maastricht. In augustus 1572 had Alva grote moeite om genoeg troepen te vinden om Bergen in te sluiten en kwam Schauenburg met 1600 ruiters te Luik.
Anton van der Lem
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden : niet opgenomen
Biographie Luxembourgeoise 2 (1861) 112
Biographie Nationale de Belgique : niet opgenomen
Nationaal Biografisch Woordenboek: niet opgenomen.
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek II (Leiden, 1912) 1274 (H. Dyserinck)
P.J. Blok, Willem de Eerste (Amsterdam, 1919-1920) I, 226 (Johan geheten)
Correspondance franaise de Marguerite dAutriche, duchesse de Parme, avec Philippe II. J.S. Theissen, H.A. Enno van Gelder ed. (3 tom., Utrecht, 1925-1942) I, 183, 276, 287, 305, 307 vlg., 334, 351 (naar Den Bosch), 365, 391, 421; II, 215, 317; III, 33, 48, 260, 270, 310.
Edmond Poullet ed., Correspondance du cardinal de Granvelle, 1565-1586 (12 dln., Bruxelles, 1877-1896) II, 330, 421, 422 (benoeming in Den Bosch), 453, 606; IV, 355-356 (Alva om Bergen, Schauenburg te Luik> Biographie Luxembourgeoise van Neijen, II, 112)
Bernardino de Mendoa, Commentaires (Bruxelles, 1860) (hier heet hij Bernard, p. 36, en Schamberg)
Louis Prosper Gachard ed., Correspondance de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas (5 tom., Bruxelles 1848-1879) I, 534 (bezetting Den Bosch); II, 170, 276