Stad in de provincie Oost-Vlaanderen aan de monding van de Dender in de Schelde, midden in de driehoek Antwerpen – Gent – Brussel. Deze centrale ligging had tot gevolg dat het dikwijls het slachtoffer werd van oorlogsgeweld, ook ten tijde van de troebelen in de Nederlanden. In het jaar van de Beeldenstorm, 1566, vond op 3 oktober te Dendermonde een nader beraad plaats tussen Oranje, Egmond, Hornes, Hoogstraten en Lodewijk van Nassau. Egmond weigerde hier om tot gewapend verzet tegen de koninklijke regering over te gaan, wat het einde betekende van de liga der hoge edelen. Ook Dendermonde behoorde tot de palmares van Alexander Farnese. In 1914 lag de stad in de frontlinie en werd ze helemaal vernietigd.
Anton van der Lem
Naslagwerken
1545-1575: Stedenatlas Jacob van Deventer : 245 stadsplattegronden uit 1545-1575 – schakels tussen verleden en heden / Reinout Rutte en Bram van Nieuwenhuyze ; cartografie Yvonne van Mil. – Bussum : THOTH ; Tielt : Lannoo, 2018: p. 188-189.
1612: Beschryvinghe van alle de Neder-landen door Ludovico Guicciardini, vermeerderde uitgave, p. 329.
Literatuur
Gemeenten van België : geschiedkundig en administratief-geografisch woordenboek / conceptie en wetenschappelijke leiding: Hervé Hasquin ; met de medew. van Raymond van Uytven en van Jean-Marie Duvosquel ; [medewerkers Valère Arickx … et al.]. – [Brussel] : Renaissance du Livre, 1980-1981. – 4 dl. (3116 p.). : ill. ; 25 cm. Met bibliogr. Deel 1: Vlaanderen. – 1980, pp. 174-177 (Juul Verhelst)
Proeve van een algemene bibliografie van de stad Dendermonde 1612-1970 / [door] Gerard Beirens. – Dendermonde : [de auteur], 1974.
Dendermonde : geschiedenis, gebouwen, folklore / Leo Bruynincx. – Dendermonde : Bruynincx & Roose, 1965.
Sint-Gillis-bij-Dendermonde in 1571-1800 / M. Bovyn. – [Gent], [1958].
Alexandre Farnèse, prince de Parme, gouverneur général des Pays-Bas, (1545-1592) / Léon van der Essen ; avec une préf. par Henri Pirenne. – Bruxelles : Librairie nationale d’art et d’histoire, 1933-1937. – 5 dl. : ill. ; 29 cm. – (Bibliothèque du 16ième siècle) T. 1: 1545-1578. – 1933. T. 2: 1578-1582. – 1934. T. 3: 1582-1584. – 1934. T. 4: Le siège d’Anvers. 1584-1585. – 1935. T. 5: 1585-1592. Avec une étude inconographique par Francis Kelly. – 1937: IV, 4-7 (inname door Farnese)
Correspondance française de Marguerite d’Autriche, duchesse de Parme, avec Philippe II. J.S. Theissen, H.A. Enno van Gelder ed. (3 tom., Utrecht, 1925-1942) I, nr. CDXXXIX, p. 192
Wilhelm von Oranien und der Niederländische Aufstand / von Felix Rachfahl. – Haag : Nijhoff, 1906-1924. – 3 dl. : ill. ; 24 cm, II, 790-800 (beraad te Dendermonde, 3 oktober 1566)
Notice historique sur la ville de Termonde / Klemens Wijtsman. – Gand, 1849. – ill. ; 8º + Met bijlagen
Costumen der stadt ende lande van Dendermonde, by syne Majest. gedecreteert den 5. April anno M. D. C. XXIX : ten vervolge van hoogh-bailliu, burghemeester ende schepenen der selve stadt. – Dendermonde, 1741. – VIII, 56 p. ; 22 cm
Pieter Christiaensz Bor: Oorsprongk, begin en vervolgh der Nederlandsche oorlogen, beroerten, en borgerlyke oneenigheden; beginnende met d’opdracht der selve Landen, gedaen by Keyser Karel den Vijfden, aen sijnen soon konink Philippus van Spanjen, en eindigende met het einde van ‘t jaer MDC, … in XXXVII boeken en IV stukken verdeelt. 4 dln. Amsterdam 1679-1684. Deel I: 1555-1578; Deel II: 1578-1582; Deel III: 1583-1594; Deel IV: 1595-1600. Dendermonde in dl. I, p. 156
Beschryvinge vande stadt ende landt van Dendermonde, mitsgaders de costumen, statuten ende usantien, soo wel vande stadt ende landt als van het princelyke leen-hof aldaer zijnde / Jacobus Maestertius. – Leyden : Nicolaes Rosa, 1646. – [X], 216, 48, 71 p. ; in-4
Plaatsingscode UB Leiden: 400 B 14; Thysia 192
Waerachtige tijdinge van de groote victorie van sijn hoocheyt den prince van Orangien, hoe de selve den generael Becq teenemael geslagen, de Nederschelde tusschen Gent ende Dendermonde geluckelijck ghepasseert heeft, ende sich nu omtrent Andtwerpen bevint. Gheschiet den vierden october 1645. – Leyden, pr. W.C. vander Boxe, 6 october 1645, 1645. – [4] p. ; in-4. – [A]2
Plaatsingscode UB Leiden: PAMFLT 1645: 1
Costvmen vanden princelycken leenhove ende hvyse van Dendermonde by syne Mat. ghedecreteert den IX.en may XVI. XXVIII. ten tyde van Ior. Gaspar Anthonij d’Aubermont van den raede van oirloghe van syne Mat. ende Hoochbailliu …. – Tot Dendermonde : By Ioos van Langhenhove, 1629. – [2], 99, [1] p. ; in-8.
Plaatsingscode UB Leiden: OVERV. 319: 1
Clare belydinge des Christen Gheloofs, twelck alle oprechte Catholike menschen tot allen tijden, daer toe versocht zijnde, schuldich zijn te belijden : Deur ordonnantie ende beuel van den hoochweerdichsten Heere, heer Jan Hauchin, Eerts-bisschop van Mechelen, wtghegheven : van woorde te woorde, nae de copie ghedruckt tot Loven by Jan Maes, … 1585 : … nu andermael ghedruckt tot waerschouwinghe van allen liefhebbers der waere religie, teghen de Spaensche inquisitie ende tyrannije : met oock den eedt van die van Dermonde, …. – [S.l. : s.n.], 1585. – 8 p. ; in-4. Van der Wulp 631.
Plaatsingscode UB Leiden: PAMFLT 1585: 15
Sententie by myne heeren de superintendent, capiteynen ende officieren der stede van Denremonde ghepronuncieert jeghens Walther Sethon Schotsman, lieutenant vande comp. van Capiteyn Sethon. – [S.l. : s.n.], 1584. – 8 p. ; in-4. Knuttel 685a.
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 568