Vestingstadje aan de Maas in Noord-Brabant, ten noordoosten van ‘s-Hertogenbosch. Grave behoorde tot de bezittingen van prins Willem van Oranje, waarom het in 1567 door de hertog van Alva in beslag werd genomen. Op 27 april 1568 kwam het onder leiding van Sander Turk korte tijd in handen van de opstandelingen, die zich verborgen in een schip de stad hadden laten binnen smokkelen. De nieuwe Spaanse bezetting stond onder leiding van overste Braccamonte, die zich niet geliefd maakte. In 1577 slaagden de burgers erin hem te arresteren en naar Maastricht over te brengen, waarna de prins van Oranje krijgsvolk stuurde om de Spaanse bezetting te verdrijven. Op 7 juni 1586 werd de stad ingenomen door de hertog van Parma, die daarmee – na de succesvolle verovering van Antwerpen – zijn offensief in noordelijke richting voortzette. Op 19 september 1602 kwam de stad voorgoed aan Staatse zijde nadat prins Maurits haar gedurende twee maanden en in het zicht van een Spaans leger, belegerd had. Verschillende keren probeerde Anthonie Grobbendonck, gouverneur van het koninklijke ‘s-Hertogenbosch de stad weer in te nemen, maar tevergeefs.
Anton van der Lem
De inname van Grave door Parma is afgebeeld op een historieprent in het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden (F. Muller, nr. 943)
Website
Digitaal beschikbare werken
[Kaart van Grave en omstreken] / Bonaventura Petri. – [S.l. : s.n], [1630-1640]. – 1 krt. ; 31×41 cm
Kaart van: Grave en omstreken, Nederland. – Penteekening. – Met prospect. – Beschrijving naar fiche-catalogus Bodel Nijenhuis.
Kaarten
Grave. – Schaal [ca. 1:2.000]. – [Amsterdam : Joan Blaeu], [1649]. – 1 krt. : kopergrav. ; 41 x 52 cm
Ook in: Joan Blaeu, Novum ac magnum theatrum urbium Belgicae liberae ac foederata (Amsterdam, Joan Blaeu, 1649), krt. (92). – Verso tekst in Latijn: Gravia. Oppida Brabantiae muris carentia, vulgo Dryheden dicta … (sign.: i). – Koeman, Atlantes Neerlandici, dl. 1, p. 319 (Bl 66 (i (92) [756]), vgl. p. 304 (Bl 63 (18 [756])).
Gravia obsessa et expugnata armis Ordinum Belgicae Confoederatae ab illustrissimo principe Mauritio Arausionensium principe Nassauiae Comite, etc. anno 1602. – Schaal [ca. 1:20.000]. – [Amsterdam : Joan Blaeu], [1649]. – 1 krt. : kopergrav. ; 38 x 52 cm
Ook in: Novum ac magnum theatrum urbium Belgicae liberae ac foederatae (Amstelodamensi, Ioan Blaeu, 1649), krt. (93). – Verso: Graviae obsidio & expugnatio, Anno MDCIV … (sign. k). – Koeman, Atlantes Neerlandici, dl. 1. p. 319 (Bl 66 (93) [757]), vgl. p. 304 (Bl 63 (19) [757]).
Afconterfeytinge der stercke stadt Grave va(n) de … Staten der vereenichde Nederlanden onder het beleydt van … Mauritius van Nassouwe(n) … belegert … / Baptista a Deutechum fecit. – [ca. 1:13.000] ; . – Amstelredam : by Baptista van Deutechum woenende op den nieuwen dijck bij de Haerlemer Sluys, [1602]. – 1 krt. : kopergravure. ; 29×38 cm, met tekst 45×38 cm
Muller 1183 vermeldt een ex. met franse tekst in boekdruk met het impressum van Corn. Claesz.; niet in Atlas van Stolk. – Het Zuiden boven. – Legenda A-Z, 1-l. – Met nederlandse tekst in boekdruk in drie kolommen.
Plaatsingscode UB Leiden: COLLBN 009-01-012
Afconterfeytinge der stadt Graue alzo die vanden prins van Parma belegert is, met schanssen, en bolwercken om der stadt, en op die riuieren vander Maes, zomen hier bescheydelijck sien mach. – Z.pl., z.n., 1586. – plano. ; 35 cm. Petit 434.
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 664
Literatuur
Grave als militaire stad / door J.P.C.M. van Hoof, H. Roozenbeek. – Den Haag : Sectie Militaire Geschiedenis, Koninklijke Landmacht, 1998. – 180 p. : ill., krt., plgr. ; 25 cm. – (Brochurereeks van de Sectie Militaire Geschiedenis ; nr. 19). Met lit. opg. ISBN 90-70677-48-2
Grave, voorbeeld voor herstel van een oude vestingstad. / W.J. Pantus. – 1978. – ill. In: Heemschut : orgaan van den Bond Heemschut, ISSN 0017-9515: vol. 55 (1978), pag. 63-69.
Geschied- en aardrijkskundige beschrijving der stad Grave / door P. Hendrikx. – Grave : Van Dieren, 1845-1846. – 2 dl. : ill. ; 23 cm. Dl.1: Van de stichting der stad tot den Munsterschen Vrede. Dl.2: Van den Munsterschen Vrede, tot de opheffing van den staat van oorlog dezer vesting in 1839.
Plaatsingscode UB Leiden: 1141 C 10-11
Placcaet vande hooge mogende edele heeren, die Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, daer by hare ho. mo. E. (claerlijck bewesen hebbende, dat de stadt Grave ende ‘t Landt van Cuyck eene heerlijckheyt is), bevelen die officiers, justiciers, ende ondersaten des landts van Cuyck, niemants bevelen, in saecken de hooghe overicheyt der voorsz landen aengaende, te ontfanghen nochte ghehoorsamen, als die ghene van hare hooge mo. E. opte penen daer by ghestatueert. – s’Graven-haghe, H. Iacobsz pr., 1609, 1609. – 4 p. ; in-4. – A2. Issued 20-08-1609.
Plaatsingscode UB Leiden: PAMFLT 1609: 43
Tsamensprekinghe van verscheyd¯e persoonen, handelende vanden tocht die […] Mauritz van Nassouwen ghedaen heeft in Brabandt, desen iaere M.VI.II. tot het veroueren der stercke stadt Grave. / By Abraham Stafmaker. – 1602, 1602. – in-4. – A-D4
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 1200
Articvlen ende conditien by syne extie gheaccordeert aenden gouverneur […] der stadt Grave. – Leyden, pr. J. Theunisz., [1602], [1602]. – in-4. – [A]2
Issued 19-09-1602.
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 1199
Newe Zeyttung: Kurtze Relation, wie die Statt Graue beschossen, Wöllicher gestalt sy sich an ihr Altece dem Printzen von Parma, Im Namen des Königs von Hispanien ergeben, vvnd was sonst weyter darauff. volgen wirdt, etc. – Gedruckt zu Augspurg, : bey Josiam Wörly, …, 1586. – 8 p. ; in-4. Ook beschikbaar in microvorm. – Knuttel 769.
Plaatsingscode KB Den Haag: Knuttel 769
Beschrijvinghe oft cort verhael, vande harde belegheringhe ende inneminghe vande stadt ghenaemt de Graue. : aldus sterckelijc beleghert ende victorieuselijck ghewonnen door … den Prince van Parma, Plaisance etc. … (7 Juni). – Gheprint Thantwerpen : by my Mattheus de Rische, , … Anno 1586. – 8 p. ; in-4.
Met houtsnee op den titel. – Knuttel 768. – Petit 435.
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 665