Stad gelegen aan de samenvloeiing van de riviertjes de Grote en Kleine Nete in het hertogdom Brabant, eertijds kwartier, thans provincie Antwerpen.
In de Middeleeuwen was Lier belangrijk wegens de lakenindustrie. Ook de fabricage van kant was van belang. Merkwaardig is dat Filips de Schone dit stadje uitkoos om er te trouwen met Johanna van Arragon. Op 4 juli 1566 vond in Lier nader beraad plaats tussen de voormannen van het Compromis of Verbond der Edelen: Hendrik van Brederode , Lodewijk van Nassau , de graaf van Culemborg, en Willem van den Bergh. Zij besloten de Verbondsleden op te roepen voor een vergadering in Sint-Truiden later in de maand. Soldaten van Alva plunderden Lier in 1567. De stad sloot zich op 23 maart 1579 – evenals eerder of daarna Antwerpen, Breda, Brugge, Gent, Ieper en Mechelen – bij de Unie van Utrecht aan. Die had dus geenszins tot een vereniging van slechts zeven provincies hoeven te leiden. In augustus 1582 viel de stad in Spaanse handen door verraad van een Schotse kapitein. Deze overgang heet in de plaatselijke geschiedschrijving de ‘Spaanse’ furie. Lier deelde verder het lot van de Zuidelijke Nederlanden. Op 15 oktober 1595 probeerden Staatse troepen onder leiding van de militaire gouverneur van Breda, Willem van Héraugières, zich tevergeefs opnieuw van het stadje meester te maken. Nog dezelfde dag kwamen er versterkingen uit Mechelen en Brussel, die de Staatse troepen verdreven, waarbij deze naar schatting 500 man verloren. Een geschilderde stadsplattegrond met de gebeurtenissen op deze heftige dag hangt in het museum van Lier. Een dag later, op 16 oktober 1595, verscheen er een afkondiging in een eenbladsdruk van de schout, burgemeesteren en schepenen van Antwerpen betreffende goederen uit de stad Lier: “den vyant hebben afghenomen diverse packen ende fardeelen daerinne bevonden zyn verscheyden kerck-gewanten, cleederen, meublen ende goeden toebehoorende dne kercken ende gemeynen borgeren …”, aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek Brussel
Willem van Ham, Anton van der Lem
Naslagwerken
1545-1575: Stedenatlas Jacob van Deventer : 245 stadsplattegronden uit 1545-1575 – schakels tussen verleden en heden / Reinout Rutte en Bram van Nieuwenhuyze ; cartografie Yvonne van Mil. – Bussum : THOTH ; Tielt : Lannoo, 2018: p. 88-89.
1612: Beschryvinghe van alle de Neder-landen door Ludovico Guicciardini, vermeerderde uitgave, p. 15, 117-118.
Literatuur
Memorabilia van de Tachtigjarige Oorlog : De rol van voorwerpen in de oorlogsherinnering, 1566-1750 / Marianne Eekhout – Hilversum : Verloren, 2020. – 126 p. : ill. ; 20 cm. – (Zeven Provinciën Reeks XLI). Zie de index van plaatsen.
Willem Juliaan Avontroodt, Het vernieuwde en herstelde monument van het Huis van Hoogstraten in de collegiale kerk der stad Lier. Bewerkt door Karel Geenen. Lier : Toerismepastoraal Sint-Gummarus Lier, De Vrienden van de Sint-Gummaruskerk : 2007.
Plaatsingscode UB Leiden: 1765 A 11
St.-Gummarus Lier / [tekst: Jan Verheyen]. – 1e herz. Ned. dr. – Regensburg : Schnell & Steiner, 2000. – 22 p. : ill. ; 17 cm. – (Schnell, gids ; nr. 2424)
ISBN 3-7954-6276-2
Plaatsingscode UB Leiden: 1755 F 59
Lier. Ontstaan en evolutie van een kleine stad door A. Lens, Gent/Lier, 1993.
Sint-Gummarus : iconografie en verering. Catalogus. Lier : Museum Wuyts-Van Campen en baron Caroly, 22 september – 21 oktober 1990. 92 p., ill.
Plaatsingscode UB Leiden: 1765 A 6
Lier / Koen Breugelmans … [et al.]. – Brussel : Gemeentekrediet, 1990. – 117 p. : ill. ; 35 cm. – (Historische stedenatlas van België ; [1]) (Historische stedenatlas van België) Met lit. opg., index. ISBN 90-5066-067-3
Gemeenten van België : geschiedkundig en administratief-geografisch woordenboek / conceptie en wetenschappelijke leiding: Hervé Hasquin ; met de medew. van Raymond van Uytven en van Jean-Marie Duvosquel ; [medewerkers Valère Arickx … et al.]. – [Brussel] : Renaissance du Livre, 1980-1981. – 4 dl. (3116 p.). : ill. ; 25 cm. Met bibliogr. 1: Vlaanderen. – 1980. 2: Vlaanderen-Brussel. – 1980. 3-4: Wallonië. – 1981. dl. 1 Vlaanderen, 580-584.
De Beeldenstorm / J. Scheerder. – Bussum : De Haan ; Haarlem : Fibula-Van Dishoeck, 1974, p. 42
De Stadt Lier door de rebellen verrast ende door de borgers van Mechelen ende van Antwerpen ontset …[1595] / door I.I. [de Munck]. – tot Mechelen : J.F. van der Elst, 1781. – 144 pag. ; 20×12 cm. Achter de initialen schuilt de Mechelse notaris Johan Jacob (of Joseph Jacques De Munck)
Beschryving der stad Lier in Brabant; : behelzende eene naeukeurige verhandeling van deszelfs oorsprong, benaeming, bevolking, aenwas, voorrechten en rampen … : mitsgaders alles wat aldaer zedert 760 tot op heeden aenmerkenswaerdig is voorgevallen … / te zamen gevoegt … door Chr. van Lom. – ‘s-Graavenhage : Gerard Block, 1740. – [8], 384 p. ; in-8
Plaatsingscode UB Leiden: 404 G 7
Costumen der stadt Lyere ende van haeren by-vange gecolligeert uyt ordinantien van onsen…heere den coninck, nae-volgende sijne majesteyts placcaert-brieven in date des XIII. daeghe van Meerte in ‘t jaer XV. c LXXIX naer Styl van Brabandt ende in der voor-schreven stadt Lyere gepubliceert op den XXIII. dagh vander voor-schreven maendt / midtsgaeders styl ende maniere van procederen voor myne heeren schouteth, borge-meester ende schepenen der voorsz. stadt ende haeren by-vanghe. – Tot Mechelen : ghedr. by Jan Jaye, inde Boodtschap, 1669. – [VII], 188, [III] p. : ill. ; 8 º . Met twee gegrav. wapens van Lier. –
Joh. Bernartii de Lirani oppidi ab Hollandis occupati, per Mechlinianos et Antverpianos admirabile liberatione commentariolus : Una cum brevi narratione de origine et progressu calamitatum Belgii. – Editio secundo. – Lovanii : ex officina Joannis Masij, Typog. Jurati, anno 1596. – 32 p. ; in-8. Met kerkelijke goedkeuring. – Knuttel 940.
Eygentlicher und warhaffftiger Bericht von dem Anschlag, Verzächerey und Eroberung der Statt Lier : wie sie von der Staten Volck geplündert, und in kurtzen Stunden von wenig Spanischen Soldaten, und etlich hundert Burger auss Antorff und Mecheln entsetzt / erstlich in Niderteutsch getr., auss demselben Exemplar auff Hochteutsch transferiert. – Zu Cölln : bey Niclaus Schreiber, 1595. – [7] p. : ill. ; 20 cm. Van Someren 188.
Van deze editie is een exemplaar in de UB Utrecht. Cort verhael van den aenslach, ende veroveren der stadt van Liere, geschiet den XIV octob. M.D.XCV. – Gheprint Thantwerpen : by my Anthoni de Ballo, [1595]. – 8 p. ; in-8°. Door Heraugière. – Knuttel 937. – Petit. Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 953a: 2 Cort verhael van den aenslach, ende veroveren der stadt van Liere, geschiet den XIV Oct. M.D.XCV. : wonderlycke miraculeuse tydinghe van de victorie der stadt van Liere, welcke ghebeurt is den xiiij Octobris 1595. – Gheprint Thantwerpen : by my Anthoni de Ballo, [1595]. – 8 p. ; in-4° Door Heraugière. – Met kerkelijke goedkeuring. – Knuttel 938
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 953a: 4 Discours ende warachtich verhael van het inne nemen van de stadt van liere door den vyant, op den XIIII. dach van Octob. … M.D.XCV. ende hoe de selve wederom is in genomen gheweest op den zelven dach : met de liste ende t’getal der soldaeten ende Crychsvolck die den vyant daer toe gebruyct heeft. etc.. – Tot Bruessel : by Rutgeert Velpius, [1595]. – 8 p. ; 8°. Ander verhaal. Knuttel 939 Cort, ende warachtich Verhael vande verraderye der Stadt van Liere. : Gheschiedt door Capiteyn Semple met syne Schotten, die aldaer in garnisoen ligghende, de selue hebben verraden, ende den vyanden gheleuert, int iaer M.D.lxxxij, op den tweeden dach Augusti. – [S.l.] : [s.n.], [1582]. – 8 p. ; in-4
Ook beschikbaar in microvorm. – Knuttel 616.