Voormalige heerlijkheid in de Noorderkempen, eertijds binnen het hertogdom Brabant, thans provincie Antwerpen.
De hertog van Brabant gaf het gebied enige malen in leen uit. Dit omvatte naast de hoofdplaats Turnhout met haar kasteel tenminste twaalf dorpen. Van 1546 tot 1556 was het Land van Turnhout in bezit van Maria van Oostenrijk, vroeger koningin van Hongarije, toen landvoogdes in de Nederlanden. De graaf van Boussu werd in 1578 met Turnhout beleend.
In 1612 kwam het Land aan prins Filips Willem , de oudste zoon van Willem van Oranje. Amalia van Solms, weduwe van prins Frederik Hendrik, werd in 1648 met Turnhout beleend. Zij liet het kasteel onder leiding van de bekende architect Pieter Post restaureren en inwendig moderniseren. De heerlijkheid werd onder haar bewind als baronie betiteld. Na haar overlijden in 1675 stond het gebouw leeg en kwam het in verval. Dertien jaar later is de baronie in handen gekomen van prins Willem III, overleden in 1702. De baronie van Turnhout werd in maart 1768 verheven tot graafschap, ten behoeve van Julien Ghislain Depestre, heer van Seneffe.
Willem van Ham
Literatuur
zie: Turnhout, stad.