Baarland (Zuid-Beveland), 28 september 1486 – Leuven, 15 oktober 1538
In Gent kreeg Barlandus zijn eerste opleiding; vervolgens studeerde hij in Leuven, waarna hij tot priester werd gewijd. Na een onprofijtelijk jaar als hoogleraar Latijn voorzag hij in zijn levensonderhoud door jongens van gegoede komaf op te leiden voor de academische studie. Naast zijn historische werk verrichtte hij nog arbeid op literair en filologisch gebied. Hoewel zijn leven zich driekwart eeuw voor de Opstand afspeelde, is hij hier opgenomen omdat hij een van de eersten was die zich wijdde aan de geschiedenis van de verschillende Nederlanden.
1. De Hollandiae principibus . Antverpiae, 1519 [24 pp.; 4] – Nijhoff/Kronenberg, 235.
In 1520 verscheen hiervan een tweede uitgave, aangevuld met nieuw werk:
2. Libelli tres … Uno, principum Hollandiae, altero, episcoporum insignis ecclesiae Traiectensis, tertio, res gestae continentur invictissimi principis Caroli, Burgundiae ducis, principum Hollandiae opusculo . Antverpiae, 1520 [56 pp.; 4] – Nijhoff/Kronenberg, 232.
Herdrukken van deze Libelli tres verschenen onder de titel:
3. Hollandiae comitum historia et icones. Caroli Burgundiae ducis vita. Ultraiectensium episcoporum catalogus et res gestae . Lugduni Batavorum 1584; Francofurti 1585; in: H. Barlandus, Historica . Coloniae 1603, 284-302.
Deze uitgaven bevatten na de beschrijving van Barlandus telkens een citaat, soms zeer uitgebreid, uit het Compendium chronicorum Flandriae van J. Meyerus. De lijst van Utrechtse bisschoppen werd nog eens herdrukt in B. Furmerius, Annalium Phrisicorum trias altera . Leovardiae 1612.
4. Opusculum de insignibus oppidis inferioris Germaniae , in: H. Barlandus, Dialogi (Lovanii, 1524) [14 ongenummerde pp.; 8], sindsdien vele malen herdrukt, waaronder in: P. Scriverius, Batavia illustrata . Lugdunum Batavorum, 1609, 141-144.
5. Rerum gestarum a Brabantiae ducibus historia . Antverpiae, 1526 [296 pp.; 8], 1551, 1566, 1600; in: H. Barlandus, Historica . Coloniae, 1603, 107-244; onder de titel: Chronica Brabantiae ducum , in: S. Feyerabend, ed., Annales … 2 tom. Francofurti ad Moenum 1580, II, 3-49; Bruxellis, 1665.
Editie van 1566 beschikbaar op Google Books .
In 1532 verscheen een door Barlandus zelf herziene en vermeerderde uitgave onder de titel:
6. Libri tres, de rebus gestis ducum Brabantiae. De ducibus Venetis, liber unus. Lovanii 1532 [328 pp.; 8] – Nijhoff/Kronenberg, 237. Deze uitgave bevat tevens: Historiarum liber, quo res maxime memorabiles continentur, quae a Christo nato usque ad annum 1532 contigerunt, in: H. Barlandus, Historica. Coloniae 1603, 13-67 en 68-106.
Vertalingen onder de titels:
Die cronijcke van Brabant int corte . Antwerpen [1554], 1555.
Chroniques des ducs de Brabant . Anvers 1603, 1612.
Dit is de Franse vertaling van de Latijnse uitgave van 1600.
Chronique des ducs de Brabant et des comtes de Hollande, avec un catalogue des évêques d’Utrecht . Bruxelles 1828.
7. Historica . Coloniae 1603 [434 pp.; 8]
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden II (Haarlem, 1854) 26-27
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek I (Leiden, 1911) 220 (A.W. Sijthoff)
De Wind, 130-134, 534-536; BN , I, 718-722; NBW , III, 51-55; Muller, 21, 44; F. van der Haeghen, M.-Th. Lenger, eds., Bibliotheca Belgica. Bibliographie générale des Pays-Bas (7 dln.; Brussel, 1964-1975) I, 133-176; Haitsma Mulier/Van der Lem, nr. 27.
Ari Wesseling, `In Praise of Brabant, Holland, and the Habsburg Expansion: Barlandus’ Survey of the Low Countries (1524)’, in: D. Sacré and G. Tournoy, ed., Myricae. Essays on Neo-Latin Literature in Memory of J. Ijsewijn (Leuven, University Press, 2000: Supplementa Humanistica Lovaniensia 16) 229-247.
B. Ebels-Hoving, `Nederlandse geschiedschrijving 1350-1530. Een poging tot karakterisering’, in: idem, e.a., ed., Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987) 219-242.
E. Daxhelet, Adrien Barlandus, humaniste Belge. 1486-1538 (Leuven, 1938)