‘s-Hertogenbosch, 1540 – Gent, 14 augustus 1610
Biografie
Havensius was priester, monnik en historicus voor zijn orde, de kartuizers. In 1558 trad hij in bij de orde van de jezuïeten, waar hij in 1563 tot priester werd gewijd. Na een opleiding aan het Collegium Tricoratum in Keulen rondde hij in 1566 zijn studie af met het licentiaat in de theologie aan de Universiteit van Keulen. In 1572 promoveerde hij tot doctor in de theologie in Trier. In 1586 verliet hij de orde en meldde hij zich aan bij het kartuizerklooster van Leuven. Na verblijven in ‘s-Hertogenbosch, Luik, Brussel en Roermond, overleed hij op 14 augustus 1610 in de Gentse ‘kluis’.
De Roermondse en de Bossche bisschoppen Cuycius resp. Masius vroegen hem een kerkgeschiedenis te schrijven van de oprichting van de nieuwe bisdommen in 1559. Die Commentarius de erectione novorum in Belgio episcopatuum verscheen in 1609 in Keulen. Een jaar eerder, in 1608, was in Keulen en Gent zijn Historica Relatio verschenen, een bericht over de ‘Martelaren van Roermond’. Dit werk blijft de belangrijkste en meest uitgebreide tekst over de moord op twaalf bewoners van het Roermondse kartuizerklooster door de troepen van Willem van Oranje in de nacht van 22 op 23 juli 1572. Het sluit aan bij eerdere teksten over martelaren van de kartuizerorden, zoals Mauritius Chanceaus’ verhaal uit 1550 over de Londense kluis. Havensius’ Latijnse tekst over de martelaren werd in 1649 door de kartuizer Michael Uwens in het Nederlands vertaald en in Roermond gedrukt. In 1753 werd de Latijnse versie nog eens te Brussel herdrukt.
Raingard Esser
27 juli 2020
Werken (selectie)
Historica Relatio duodecim Martyrum Cartusianorum, qui Ruraemundae ducatus Gelderiae anno M.D.LXXII. agonem suum feliciter compleverunt , Keulen en Gent 1608, herdrukt Brussel 1753 en Salzburg 2007 (Analecta Cartusiana 242).
Vertaling: Michael Uwens, Historie van twelf martelaers der Carthuyser ordre, die binnen de stadt Ruremonde in ‘t jaer ons Heeren 1572 haeren strijdt ghelukkelijck hebben volbracht. door ‘t onnosel vergieten haers bloedts , Roermond 1649.
Commentarius de erectione novorum in Belgio episcopatuum , deque iis rebus, quae ad nostram hanc usque aetatem, in eo praeclare gestae sunt. In quo caussae et origines haresum et tumultuum Belgicorum breviter attinguntur, et labores, qui ad eos componendos a praelatis suscepte fuerunt, exponuntur . Coloniae Agrippinae 1609 [312 pp.; in-4.], 1611
Literatuur
De Wind, 375, 580; Van der Aa, VIII, 1, 258; BN , VIII, 794-798; NBW , VI, 434; NNBW , VI, 729-732; Haitsma Mulier/Van der Lem, Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800 , nr. 211.
J. Meerbergen en B.A. Vermaseren, ‘De martelaren van Roermond in 1572’, in: Historische opstellen over Roermond en omgeving , Roermond 1951, 257-287.
B. Hartmann, De Martelaren van Roermond in het kader van de politieke en kerkelijke situatie van hun tijd , met de Historica relatio duodecim Martyrum Cartusianorum van Arnolden Havensius vertaald door H. Kretzers en andere bronnen. Oegstgeest, 2009.