Amsterdam, 16 maart 1581 – ‘s-Gravenhage, 21 mei 1647
Portret van Pieter Cornelisz. Hooft, historieschrijver en dichter , schilder onbekend. Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties .
Biografie
Van 1598 tot 1601 reisde de Amsterdamse burgemeesterszoon Hooft door Frankrijk, Italië en Duitsland, in eerste instantie met de bedoeling zich te oriënteren voor een carrière in de handel. Vooral het Italiaanse verblijf maakte grote indruk op hem en gaf richting aan zijn voorkeur voor de letterkunde. Na zijn terugkeer studeerde hij korte tijd in Leiden letteren en rechten. In 1609 werd hij benoemd tot drost van Muiden en baljuw van Gooiland. Door zijn toedoen werd het Muiderslot een middelpunt van het literaire en intellectuele leven van de Republiek: de bekende Muiderkring. Aanvankelijk schreef Hooft vooral gedichten en klassiek geïnspireerde treurspelen; vervolgens toneelstukken die gebaseerd waren op episodes uit de vaderlandse geschiedenis. Tenslotte wijdde hij zich sinds 1618 aan de geschiedschrijving, met name die van de Nederlandse Opstand, waarbij Tacitus zijn grote voorbeeld was.
Historische werken
1. Henrik de Grote. Zyn leven en bedryf. Amsterdam 1626 [243 pp.; f]; Haarlem 1636; Amsterdam 1638 (verm.); Haarlem 1645; Amsterdam 1648, 1661, 1662, 1664 (van deze uitgave ook delen met jaartal 1665); in: P.C. Hooft, Werken . Amsterdam 1671, 1-185 (aparte paginering); in: idem , Mengelwerken . Amsterdam/Leiden 1704, 1-172; in: idem , Alle de gedrukte werken 1611-1738 . W. Hellinga, P. Tuynman, ed. 9 dln. Amsterdam 1972, VI, 1-172 (facs.)
2. Neederlandsche histoorien, sedert de ooverdraght der heerschappye van kaizar Karel den Vyfden, op kooning Philips zynen zoon. Amsterdam 1642 [899 pp.; f], 1656, 1677; in: P.C. Hooft, Alle de werken . 2 dln. Amsterdam/Leiden, 1703, I, 1-586; [Brussel 1840] (alleen boek 1); in: idem , Alle de gedrukte werken 1611-1738 . W. Hellinga, P. Tuynman, ed. 9 dln. Amsterdam 1972, IV, 1-586 (facs.).
De restanten van de uitgave van 1840 werden van de hand gedaan onder de titel: De inquisitie van Spagnien, onder de 8 jaeren regering (1555-1563) van Philippus den II . Brussel 1840.
De volgende edities daarvan zijn online beschikbaar:
Neederlandsche histoorien (Amsterdam 1656)
3. Vervolgh der Neederlandsche historien, seedert het ooverlyden van prins Willem, tot het einde der landtvooghdyschap des graaven van Leicester . Amsterdam 1654 [333 pp.; f], 1677; in: P.C. Hooft, Alle de werken . 2 dln. Amsterdam/Leiden 1703, II, 587-1242; in: idem , Alle de gedrukte werken 1611-1738. W. Hellinga, P. Tuynman, ed. 9 dln. Amsterdam 1972, IV, 587-1242 (facs.).
De volgende edities daarvan zijn online beschikbaar:
Vervolg der Neederlandsche historien (Amsterdam 1654)
Van 2 en 3 verschenen de volgende verzameluitgaven en bewerkingen:
P.C. Hoofts Nederlandsche historien . M. Siegenbeek, A. Simons, J.P. van Cappelle, ed. 8 dln. Amsterdam 1820-1824.
P.C. Hoofts Nederlandsche historien . W. Hecker, ed. 5 dln. Groningen 1843-1846.
Episodes uit Hooft’s Nederlandsche historiën . E. Verwijs, ed. Leeuwarden 1864, 1875, 1891, 1919; Zutphen [1920].
Fragmenten uit P.C. Hooft’s Nederlandsche historiën . J.C. Sichterman [=Nico Rost] ed. Brussel 1943.
P.C. Hooft’s Nederlandse historiën in het kort . M. Nijhoff, ed. Amsterdam 1947, 1978.
P.C. Hooft, Het epos van den prins . Een keuze uit Hooft’s Nederlandse historiën van 1642. A. Zijderveld, ed. Amsterdam 1951.
Uit de Nederlandse Historiën van P.C. Hooft , A.C. Niemeyer, F.J. Schmit, ed. Amsterdam 1960.
Drie boeken uit P.C. Hoofts Nederlandsche Historiën (facs.). P.H.J. Vermeeren, ed. ‘s-Gravenhage 1964, Katwijk 1979.
Gekast naar de konst. Fragmenten uit P.C. Hoofts Nederlandsche Histooriën . F.L. Zwaan, W. de Kruyter, S. Groenveld, ed. Culemborg 1977.
Hoofts Nederlandsche Historiën . Opdracht en Boek Negen. Vertaling door Frank van Gestel. Uitgave Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur. Universiteit Utrecht.
Plaatsingscode UB Leiden: Dousa 92.
Nederlandse historiën : een keuze uit het grote verhaal van de Nederlandse Opstand / P.C. Hooft ; samengest., hert. [uit het zeventiende-eeuws Nederlands] en toegel. door Frank van Gestel, Eddy Grootes en Jan de Jongste. – Amsterdam : Bakker, 2007. – 345 p. : ill., krt. ; 24 cm. Met reg. ISBN 978-90-351-2893-4 geb.
4. Rampsaligheden der verheffinge van den huize van Medicis. Amsterdam 1649 [200 pp.; 8] (in hetzelfde jaar een tweede druk in 12), 1661, 1662, 1664; in: P.C. Hooft, Werken . Amsterdam 1671, 1-35 (aparte paginering); in: idem , Mengelwerken . Amsterdam/Leiden 1704, 179-212; in: idem , Alle de gedrukte werken 1611-1738. W. Hellinga, P. Tuynman, ed. 9 dln. Amsterdam 1972, VI, 179-212 (facs.); ‘s-Gravenhage 1981.
Literatuur
S. de Wind , Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers , 461-470; Haitsma Mulier/Van der Lem, 235.
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden VIII (tweede stuk) (Haarlem, 1867) 1100-1111
Allgemeine Deutsche Biographie XIII (Leipzig, 1881) 95-97 (Martin)
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek IV (Leiden, 1918) 771-777 (J. Prinsen J.Lzn.)
‘Eene onafgewerkte teekening’ van P. C. Hooft : de drost en zijn slot / Gerrold van der Stroom ; [enkele onderdelen in samenwerking met P. Tuynman]. – Muiden : Stichting Rijksmuseum Muiderslot, cop. 2002. – 82 p. : ill. ; 24 cm. Lit. opg.
Frank van Gestel, `Monumentale vergetelheid. Over de ongenaakbaarheid van Hoofts Histooriën ‘, Vooys. Tijdschrift voor letteren 17 (1999), nr. 2 (augustus) 4-16
Henk Duits, `De biograaf aan het werk: enkele historiografische aspecten van Hoofts Hendrik de Grote ‘, in: Jeroen Jansen red., Zeven maal Hooft . Lezingen ter gelegenheid van de 350ste sterfdag van P.C. Hooft op het herdenkingscongres in de Amsterdamse Agnietenkapel op 21 mei 1997 (Amsterdam/Luxembourg, 1998) 99-121
E.K. Grootes, De hurzel in ‘t hooft des graauws. Oproerverbeelding bij P.C. Hooft. Vierde P.C. Hooftlezing, uitgesproken op donderdag 8 december 1994 in de Aula van de Universiteit van Amsterdam (Amsterdam, 1995)
H. Duits, `Een “leesweerdich bouck”. Enkele reacties op Hoofts Henrik de Grote’, in: E.K. Grootes, ed., Geschiedenis, godsdienst, letterkunde. Opstellen aangeboden aan dr. S.B.J. Zilverberg ter gelegenheid van zijn afscheid van de Universiteit van Amsterdam (Roden, 1989) 109-113
L. Peeters, `P.C. Hooft en P.C. Tacitus. Nederlandse historie in Romeins gewaad’, in: E.K. Grootes, ed., Geschiedenis, godsdienst, letterkunde. Opstellen aangeboden aan dr. S.B.J. Zilverberg ter gelegenheid van zijn afscheid van de Universiteit van Amsterdam (Roden, 1989) 114-120
E.O.G. Haitsma Mulier, `Grotius, Hooft and the writing of history in the Dutch Republic’, in: A.C. Duke, C.A. Tamse, ed., Clio’s mirror, historiography in Britain and the Netherlands. Britain and the Netherlands VIII, papers delivered to the eight Anglo-Dutch historical conference (Zutphen, 1985) 55-72
J.Ph. van Oostrom, `Hooft gaet een werk aen. De vormgeving van het exordium van de Nederlandsche Historiën ‘, in: E.K. Grootes, M.A. Schenkeveld-Van der Dussen e.a. red., `Uyt liefde’ geschreven. Studies over Hooft (Groningen, 1981) 205-214
H.W. van Tricht, P.C. Hooft (‘s-Gravenhage, 1980)
H.W. van Tricht, ed., De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft (3 dln., Culemborg, 1976-1979)
S. Groenveld, `Pieter Corneliszoon Hooft en de geschiedenis van zijn eigen tijd’, Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 93 (1978) 43-68; ook in: idem, Hooft als historieschrijver. Twee studies (Weesp, 1981)
L.J. Rogier, `P.C. Hooft als geschiedschrijver’, in: idem, Terugblik en uitzicht (2 dln., Hilversum/Antwerpen, 1964-1965) II, 57-68
J. Romein, `Hooft als historieschrijver’, De Nieuwe Stem 2 (1947) 337-360; ook in: idem, Tussen vrees en vrijheid (Amsterdam, 1950) 187-211
P. Geyl, `Hooft’s Historiën’, Historia 12 (1947) 121-126; ook in: idem, Studies en strijdschriften (Groningen, 1958) 119-127; en in: idem, Verzamelde opstellen (4 dln.; Utrecht/Antwerpen, 1978) III, 101-109
J.D.M. Cornelissen, Hooft en Tacitus. Bijdrage tot de kennis van de vaderlandsche geschiedenis in de eerste helft der 17e eeuw (Nijmegen/Utrecht, 1938); ook in: idem , De eendracht van het land. Cultuurhistorische studies over Nederland in de zestiende en zeventiende eeuw . E.O.G. Haitsma Mulier, A.E.M. Janssen, ed. (Amsterdam, 1987) 53-101
P. Leendertz Jr., Bibliographie der werken van P.C. Hooft (‘s-Gravenhage, 1931)
J.C. Breen, Pieter Corneliszoon Hooft als schrijver der Nederlandsche Historiën (Amsterdam, 1894). Bespreking hiervan door Jan te Winkel in: Nederlandsche Spectator 1894, 275a.
Hooft en Schiller als geschiedschrijvers, in : Bijdragen tot de geschiedenis der Nederlanden / door Johannes Pieter van Cappelle. – Haarlem : Vincent Loosjes, 1827, pp. 337-363.