Antwerpen, 1524 – ? – vóór 1575
Biografie
In 1546 werd Van Wesembeecke stadssecretaris, in 1556 raadpensionaris van Antwerpen. In die functie leidde hij een gezantschap naar Spanje om Antwerpen te vrijwaren van een bisschopszetel. Tijdens de troebelen in de stad was hij de rechterhand van Oranje en onderhandelde hij met de lutheranen en calvinisten. In 1568 werd hij voor de Raad van Beroerten gedaagd en bij verstek veroordeeld tot verbanning en confiscatie van goederen. Zijn eerste publicatie was een verdediging van de graaf van Horne, op 6 juni 1568 te Brussel onthoofd. Van Wesembeecke stond Oranje bij als publicist en onderhield contacten met gelijkgezinden, onder andere door tweemaal een reis naar de Nederlanden te ondernemen. Langzamerhand werd zijn plaats door Marnix ingenomen. In 1572 trok hij met Oranje naar Holland, maar kort daarna verdwijnt hij uit het zicht.
E.O.G. Haitsma Mulier, Anton van der Lem
Historische werken
1.1 La dedvction de l’innocence de messire Philippe Baron de Montmorency, Conte de Hornes, franc seigneur de Vveert, admiral ÿ& capitaine general de la Mer du pais bas … contre la malicievse apprehension, indeüe detention, injuste procedure, fausse accusation, iniques sentences et tyrannicque exécution en sa personne à grand tort, par voye de faict perpetrees. – [S.l. : s.n.], 1568. – [16], 573 [i.e.572], [2] p. ; in-8. – A-Z 8 a-o 8 [?]. Anoniem verschenen.
1.2 De bewijsinghe vande onschult van mijn heere Philips baenreheere van Montmorency, etc. –
2.1 De beschriivinge van den gheschiedenissen inder religien saken toeghedragen in den Nederlanden. : Deerste boeck, begriipende den staet, voortganck ende gelegenthed¯e der religien soo die aldaer sedert den jaere, 1500 gebeurt zijn, e¯n besondere sedert dat coninc Philips de tweede daer geregeert heeft, mitsgaders hoe dat na vele swaricheden de veranderinghe inder religien ind¯e jare, 1566. is toeghecomen ende eyntelijck bij der ouerheyt gedoocht ende toegelat¯e … – [S.l.] : [s.n.], 1559 $ [=1569]. – [16], 347 [=400] p. ; in-12. – * 8 A-2B 8
Ten onrechte wordt gemeend dat dit een vertaling uit het Frans is. Het boek verscheen oorspronkelijk in het Nederlands.
2.2 La Description de l’estat, succes et occurrences, aduenues au Paisbas aufaict de la religion : le premier livre, contenant la narration des affaires y succedees alendroict la religion, de puis l’an 1500, & signament depuis que le roy Philippe le 2 en a esté Prince …. – [Cologne?], 1569. – in-8. Door Jacob van Wesenbeke. – Belgica typographica 4679.
2.3a Beschryvinghe vanden staet ende voortganck der religie in Nederlant, ende saecken daer over ontstaen : van den jare 1500. aff, ende principalick onder de regeringhe van coninck Philips de tweede, inde jaren 1565. ende 1566. / beschreven int Fransois, door Iacob van VVesembeeck, … ; ende nu in onse Nederlantsche tale overgheset. – Tot Breda : gedruct by Isaac Schilders, 1616. – [6], 187 p. ; in-4
Vertaald door een liefhebber der waerheyt (is Isaac Schilders).
Isaac Schilders, de drukker van de Bredase uitgave, heeft van de schaarse Franse uitgave uit 1569 deze vertaling laten maken. De oorspronkelijke Nederlandse uitgave is hem toen kennelijk door haar zeldzaamheid ontgaan.
2.3b Beschryvinge vanden staet ende voortganck der religie in Nederlant ende saecken daer over ontstaen van den jare 1500 aff ende principalick onder de regeringhe van coninck Philips de tweede inde jaren 1565 ende 1566 / beschreven int Fransois door Jacob van Wesembeeck, ende nu in onse Nederlantsche tale overgheset. – Middelburgh : voor Adriaen vanden Vivere, 1616. – VI, 185 p. ; in-4
2.4 Mémoires de Jacques de Wesenbeke / avec une introduction et des notes par C. Rahlenbeck. – Bruxelles : Heussner, 1859. – XXX, 410 p. ; 22 cm. – (Collection de mémoires relatifs à l’histoire de Belgique). Aan kop van titelpagina: XVIe siècle. – Bevat: Défense de Jacques de Wesenbeke jadis conseiller et pensionnaire de la ville d’Anvers contre les indeues et iniques citations contre luy décrétées. Description de l’Estat, succès et occurences advenues au Paï Bas au faict de la religion.
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden XX (Haarlem, 1877) 121-123
Allgemeine Deutsche Biographie: niet opgenomen?
Biographie Nationale de Belgique XXVII (Bruxelles, 18..) 206-211 (…)
Nationaal Biografisch Woordenboek 5 (Brussel, 19..) 997-1003
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek V (Leiden, 1921) 112-115 (P.J. Blok)
Oxford Dictionary of National Biography 53 (Oxford, 2004) 261-262 (David Loades)
Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers / door S. de Wind …. – Te Middelburg : bij de gebroeders Abrahams, 1835. – XXIX, 608, 31 p. ; 22 cm, pp. 177-179
R.C. Bakhuizen van den Brink, ‘Jacob van Wesenbeke, de publicist van den Nederlandschen Opstand’, in: idem, Studiën en schetsen (5 dln., Amsterdam, 1863-1913) I, 255-270