Nederlands krijgsman, wapenheraut van het Gulden Vlies, mede-opsteller van het Compromis der Edelen.
? – 1568
Biografie
Nicolas was de natuurlijke zoon van een Vlaamse moeder en een Franse vader, volgens de ene bron een priester, volgens de andere bron de gouverneur van het kasteel Ham of Hames in Picardië. Naar dit kasteel werd de jonge Nicolas genoemd. Zijn moeder verhuisde met hem naar de Nederlanden, waar hij studeerde te Leuven. In 1551 naturaliseerde hij tot Nederlander. Hij koos voor een militaire loopbaan, in het bijzonder voor de artillerie (het geschut). In 1559 werd hij benoemd tot onderbevelhebber van de veldtuigmeesters. Twee jaar later droegen verschillende Vliesridders hem voor als heraut of wapenkoning en raadsheer van het Gulden Vlies. Dat betekende niet dat hij als ridder in de Orde werd opgenomen, maar dat hij een scheidsrechtersfunctie had bij toernooien en ceremoniën. In de praktijk werd de heraut met de naam ‘Toison d’Or’ (Gulden Vlies) aangeduid, een functie die Hames neerlegde in zijn brieven aan de landvoogdes uit Gotha, 17 en 18 april 1567.
Hames was protestant geworden en trof in 1565 te Spa geestverwanten als Lodewijk van Nassau , Jan van Marnix van Toulouse en Gillis le Clercq . In december 1565 ontving hij vele edelen bij zich aan huis te Brussel, waar zij beraadslaagden over de totstandkoming van het Compromis of Verbond der Edelen. Op 24 augustus kwam hij samen met Jan van Marnix aan te Antwerpen, waar hij op last van Oranje de stad, die hevig door de Beeldenstorm was getroffen, weer in het gareel moest zien te krijgen. Dit deed hij o.a. door de hagepreken toe te laten. De landvoogdes Margaretha van Parma was hem liever kwijt dan rijk en door de tussenkomst van Mansfeld wist zij Hames af te schuiven naar keizer Maximiliaan, voor wie hij tegen de Turken mocht vechten. Maar ook hier werd Hames zwart gemaakt. Uiteindelijk nam hij dienst bij Oranje, om in 1568 diens veldtocht naar de Nederlanden mee te maken. Nog voor de veldtocht begon braken in het leger gevechten uit tussen Duitse en Franse soldaten onderling. Daarbij kwamen honderd personen om, onder wie De Hames, die het oproer wilde sussen.
Anton van der Lem
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden VIII (Haarlem, 1867) 150-153
Allgemeine Deutsche Biographie 10 (Leipzig 1879) 476-477 (K.Th. Wenzelburger)
Biographie Nationale de Belgique VIII (Bruxelles, 1884-1885) 665-669 (P. Henrard)
Nationaal Biografisch Woordenboek : niet opgenomen
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek X (Leiden, 1937) 324-325 (Jan Romein)
Wilhelm von Oranien und der Niederländische Aufstand / von Felix Rachfahl. – Den Haag : Nijhoff, 1906-1924. – 3 dl. : ill. ; 24 cm. I: 1533-1558. – 1906. II: 1559-1566. – 1907. III: 1567-1569. – 1924. Deel II, p. 532-534, 656.
Reinier Cornelis Bakhuizen van den Brink, ‘Nicolaas de Hammes’, in: idem, Studiën en schetsen over vaderlandsche geschiedenis en letteren, uit vroegere opstellen bijeenverzameld, herzien en vermeerderd (5 dln., Amsterdam: Frederik Muller, 1863 (dl. 1), ‘s-Gravenhage: Martinus Nijhoff (dl. 2-5) 1870-1913) I, 237-254; herdrukt in: idem, Cartons voor de geschiedenis van den Nederlandschen vrijheidsoorlog (2 dln.,. ‘s-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1891 (derde druk)) I, 79-94 (ook in de andere edities van dit werk).
Correspondance de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas / publ. d’après les originaux conservés dans les Archives royales de Simancas, précédée d’une notice historique et descriptive … par M[onsieur] Gachard. – Bruxelles : Librairie ancienne et moderne ; Bruxelles [etc.] : C. Muquardt, 1848-1936. – 6 dl. : ill. ; 28 cm
T. 6: Index alphabétique des noms de personnes et des lieux … / par J. Lefèvre. – Tongres : Michiels-Broeders, 1936. Deel I, p. 399
Mémoires de Viglius et d’Hopperus sur le commencement des troubles des Pays-Bas / avec notices et annotations par Alph. Wauters. – Bruxelles : Heussner [etc.] ; La Haye : Nijhoff, 1858. – XXIV, 392 p. ; 23 cm. – (Publications de la Société de l’Histoire de Belgique. 1re série, XVIe siècle ; 2) (Collection de mémoires relatifs à l’histoire de Belgique). Reg. p. 180, n. 1