Rooms-katholiek geestelijke, vierde bisschop van Den Bosch
Zaltbommel, 1545 – ‘s-Hertogenbosch, 2 juli 1614
Biografie
Gisbertus Masius (Gijsbert Maas) wordt in 1545 in Zaltbommel geboren. Over zijn jeugd is niets bekend. Hij studeert in Leuven en is omstreeks 1570 tot priester gewijd. In 1579 wordt Masius kanunnik van de Sint Jan in Den Bosch en enkele jaren later plebaan. Zijn kerkelijke carrière mondt uit in zijn benoeming tot vierde bisschop van ‘s-Hertogenbosch in 1593. Tot het bisdom behoort ook zijn geboortestreek de Bommelerwaard. De bisschopswijding heeft op 7 maart 1594 plaats in Brussel. Het episcopaat van Masius valt midden in de Tachtigjarige Oorlog en draagt de sporen van de Hervorming. Zijn bisdom staat de eerste jaren onder druk van het oorlogsgeweld. Zaltbommel en de Bommelerwaard staan sinds 1572 aan de zijde van Oranje. Nog in 1599 proberen de Spanjaarden het te veroveren. Het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) brengt rust, die door Masius wordt aangegrepen om de kerkelijke situatie in zijn bisdom te versterken. In 1610 laat hij jezuïeten toe in ‘s-Hertogenbosch en in 1612 organiseert hij een tweede synode in zijn bisdom. Masius staat bekend als een begenadigd redenaar en gaat zelf ook geregeld voor in de Heilige Mis. Hij overlijdt in 1614. Als enige bisschop van het bisdom ‘s-Hertogenbosch heeft hij een praalgraf in de Sint-Janskathedraal.
Uit: Het Bommelerwaard boek, p. 62
Werken
Synodi II. dicesan Silvducenses denuo in lucem edit / jussu et cura Martini Stejartii … – Lovanii, : typis Petri de Vadder …, [1692]. – [16], 103, [1], 133, [57] p. ; in-8. Approbatie: 1692. – Met afzonderlijk titelblad: Statuta prim synodi dioecesan Buscoducensis Anno Domini 1571. : Mensis verò Maii die 8 & duobus sequent. celebratae … D. Laurentio Metsio II. episcopo Buscoducensi. – Met afzonderlijk titelblad: Statuta synodi dioecesan Buscoducensis anno domini 1612. Mensis octobris die 9. & 10. celebrat … – Bevat ook: Epistola Martini Stejartii … cum exegesi in utramque synodum prcedentem.
Plaatsingscode UB Leiden: 2020 F 14: 1
Testament dat is. Gedenck-waerdige aensprake van vvijlen heer Gis-bertus Masius […] daerinne hy claerlijck bevvijst, hoe profytelijck […] dat het lesen vade H. Schriftuere is. – S’hertoghen Bossche, J. van Turnhout, 1630, 1630. – in-4. – A-B4. Knuttel 4113.
Plaatsingscode UB Leiden: THYSPF 3637
Statvta synodi dioecesan Bvscodvcensis, anno Domini 1612. mensis octobris die 9. & 10. celebrat / praesidente … Gisberto Masio …. – Coloni : apud Ioannem Kinckium, 1613. – [20], 121, [1] p. ; 17 cm
Plaatsingscode UB Leiden: THYSIA 2062
Catechismus, dat is, De christelijcke leeringe van 49 lessen : over-een-komende met den catechismus provinciaal, en vervattende in ‘t kort de principaalste verschil-puncten ons geloofs / Ludovicus Makeblyde ; [uitgegeven door Gysbertus Masius] ; …van nieuws oversien ende verbetert. – Mechelen : voor H. Beekman, G. Tielenburg en T. Crajenschot, [1611]. – 96 p. ; 15 cm. – A-F8. Approbatio: 26/2/1611. – Oorspr. uitg.: 1607.
Literatuur
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden XII, 1 (Haarlem, 1869) 346-347
Biographie Nationale de Belgique 13 (Bruxelles, 1894-95) 931-933 (Ch. Piot)
Nationaal Biografisch Woordenboek : niet opgenomen
Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek I (Leiden, 1911) 1313-1314 (C.F.X. Smits)
Het Bommelerwaard boek / Sil van Doornmalen … [et al. ; eindred.: Sil van Doornmalen]. – Zwolle : Waanders ; Zaltbommel : Streekarchief Bommelerwaard, cop. 2008. – 368 p. : ill. ; 17 cm. Uitg. ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Streekarchief Bommelerwaard. – Met index. ISBN 978-90-400-8529-1 geb., pag. 62.
In obitvm reverendiss. domini D. Gisberti Masii episcopi Siluae-ducensis funebria rhetorum & poëtarum in Collegio Societatis Iesv Silvae-Dvcensi. – Silvdvcis, : apud Ioannem à Turnhout Iuniorem, 1614. – ii, 14 p. ; 20 cm
Gheschilderde onwetenheyt Gisberti Masii, bisschops tot Sertogenbosch. : In S. Catharinen kerck … opentlijck ten toone ghestelt, ende dat in een kerck-glaese veynster, dat hy bisschop aldaer ter eeren Gods … gheschoncken heeft, sosy schrijven. Ende daer nae van een onbekende quidam die hem naempt Christianvs Philomarivs, in een leugen-boecxkens verdediget. / Nu wederleyt door Gerardvm Livivm … – Tot Gorichem, : voor Adriaen Helmichsz. …, 1614. – [176] p. : ill. ; in-8. – * 4 A-K 8 L 4
Plaatsingscode UB Leiden: 597 E 11