Duits edelman, zwager van prins Willem van Oranje
Arnstadt, 25 september 1529 – Antwerpen, 23 mei 1583
Biografie
Günther XLI von Schwarzburg was de zoon van Günther XL von Schwarzburg en Elisabeth von Isenburg-Kelsterbach. Sinds 1550 was hij in hofdienst bij Karel V en sinds 1552 vocht hij ook in het leger van de keizer. Zo nam hij deel aan de (vergeefse) belegering van Metz tegen de Fransen. Hij verbleef in de Nederlanden tijdens de landvoogdij van Emanuel Filibert van Savoyen , met wie hij op vriendschappelijke voet stond. Vervolgens behoorde hij tot het gevolg van Filips II naar Engeland bij diens huwelijk met Maria Tudor. Toen Filips naar de Nederlanden terugkeerde fungeerde Schwarzburg als kapitein van diens Duitse garde. Met hun honorering van de Duitse vorst waren de Habsburgers zeer terughoudend. In 1556 ontving Schwarzburg nog 10.000 gulden uit handen van Karel V, maar sedert 1559 ontving hij geen jaargeld meer van de koning. Oranje en Egmond kwamen hem te hulp door al in maart 1560 een brief naar Francisco Eraso te sturen om aan te dringen op de uitbetaling van de gelden die Schwarzburg toekwamen. Later dat jaar, op 17 november 1560, trouwde Schwarzburg met Catharina van Nassau-Dillenburg (1543-1623), een van de zusters van Willem van Oranje. Vervolgens was hij de prins van dienst door als een van diens onderhandelaars op te treden ten behoeve van het huwelijk van Oranje met Anna van Saksen. Een doorbraak in de uitbetaling van de gelden aan Schwarzburg kwam met de terugkeer van Horn uit Spanje. Uit de door deze meegebrachte 400.000 dukaten moesten ook de Duitse vorsten betaald worden die in het patronage-netwerk van Filips II in het Duitse Rijk als diens clientèle golden. In maart 1562 overlegde Horn met Schwarzburg in Maastricht, waarvoor hij ook Oranje en Egmond had uitgenodigd. De drie Nederlandse edelen fungeerden zo als bemiddelaars tussen de koning en diens Duitse netwerk, waarbij zij niet vergaten hun eigen invloed zo mogelijk nog sterker te maken dan die van de koning. Deze semi-onafhankelijke koers van de hoge edelen wekte de argwaan van kardinaal Granvelle. De relatie tussen Filips II en Schwarzburg bleef ook na 1562 moeizaam. Schwarzburg ontwikkelde zich in de jaren daarna tot een trouw lid van de Nassau-clan en fungeerde als een liaison-officer tussen Willem van Oranje en het Duitse Rijk. De banden tussen de Nassaus en Schwarzburgs werden nog eens bevestigd in 1575 toen op 14 juni Juliana van Nassau-Dillenburg (1546-1588), jongere zuster van bovengenoemde Catharina, trouwde met Albert VII van Schwarzburg-Rudolstadt (1537-1605), jongere broer van Günther von Schwarzburg. Toen aartshertog Matthias door de Zuid-Nederlandse adel naar de Nederlanden was gehaald als landvoogd van de Nederlanden, kreeg ook Günther von Schwarzburg van de Staten-Generaal een aanstelling als kolonel van de cavalerie.
Anton van der Lem
Literatuur
Günther von Schwarzburg ontbreekt in de Belgische en Nederlandse biografische woordenboeken.
Allgemeine Deutsche Biographie 10 (Leipzig, 1879) 142-143 (Anemüller)
Gevallen vazallen : de integratie van Oranje, Egmont en Horn in de Spaans-Habsburgse monarchie (1559-1567) / Elisabeth Marieke Geevers. – Amsterdam : Amsterdam University Press, cop. 2008. – 252 p. ; 24 cm. – (Amsterdamse Gouden Eeuw reeks, ISSN 1875-9599). Auteursnaam op omslag: Liesbeth Geevers. – Ook verschenen als online resource. – Proefschrift Universiteit van Amsterdam. – Met lit. opg., reg. – Met een samenvatting in het Engels. ISBN 978-90-8964-069-7
Beproefde vriendschap : Willem van Oranje, Günther van Schwarzburg, Georg van Holle en de grenzen van de adellijke loyaliteit / Erik Swart. In: Uit diverse bronnen gelicht : opstellen aangeboden aan Hans Smit ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag: (2008), p. 331-342.
Günther XLI. Graf von Schwarzburg in Diensten Karls V. und Philipps II. in den Niederlanden, (1550) 1551-1559 (1583) : Briefe, Berichte und andere Dokumente aus den Jahren 1550-1583 / bearb. von Jens Beger … [et al.] ; Projektkoordination Jochen Lengemann. – 1. Aufl. – Weimar [etc.] : Hain-Verlag, 2003. – 776 p. : ill. ; 23 cm. – (Veröffentlichung des Thüringischen Staatsarchivs Rudolstadt) (Veröffentlichungen des Historischen Vereins für Schwarzburg, Gleichen und Hohenlohe in Thüringen / Historischer Verein für Schwarzburg, Gleichen und Hohenlohe in Thüringen ; 1) Lit.opg.: p. 673-703. – Index. ISBN 3-89807-056-5 Gewebe
Plaatsingscode UB Leiden: 1755 C 26
Genealogie van het vorstenhuis Nassau / door A.W.E. Dek ; wapentekeningen van Jakob B. Bronsema. – Zaltbommel : Europese bibliotheek, 1970. – 216 p. : ill., portr., p. 74.