Lijfspreuk van Jan Pieterszoon Coen (1587-1629), gouverneur-generaal van Nederlands Oost-Indië, 1619-1623 en 1627-1629. De uitdrukking komt het eerst voor in het slot van zijn brief uit 1618 aan het bestuur van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de Heeren Zeventien: “Dispereert niet, ontsiet uwe vyanden niet, daer en is ter werelt niet dat ons can hinderen… daer can in Indiën wat groots verricht worden!”. De lijfspreuk staat ook vermeld op het standbeeld van Coen in zijn geboortestad Hoorn.
De spreuk is nadien populair gebleven, in het bijzonder in protestants-christelijk Nederland. De anti-revolutionaire minister-president Hendrik Colijn, die een grote bewondering had voor de machtspolitiek van Coen, hield een voordracht onder de titel “Dispereert niet” bij de 350ste geboortedag van Coen op 1 februari 1937. Toen koningin Wilhelmina op 14 mei 1940 zich voor het eerst na haar aankomst in Londen, via de BBC tot de Nederlandse bevolking richtte, besloot zij haar toespraak met deze twee woorden van Coen. In 1941 publiceerde de romancier en schrijver van jeugdboeken K. Norel een boek onder de titel `Dispereert niet’. Maar de grootste bekendheid kregen vanaf hetzelfde jaar de beide Algra’s, die in dertien delen onder de titel “Dispereert niet” een gereformeerde interpretatie van de Nederlandse geschiedenis gaven.
Literatuur
Coen en Colijn :
Dispereert niet : rede ter herdenking van den 350sten geboortedag van Jan Pietersz. Coen uitgesproken te Hoorn den 1sten Februari 1937 / door H. Colijn. – Amsterdam : Ten Have, [1937]. – 22 p. ; 22 cm
Wilhelmina :
Oorlog en verleden : nationale geschiedenis in België en Nederland, 1938-1947 / Marnix Beyen. – Amsterdam : Amsterdam University Press, 2002. – 606 p. : ill., foto’s. ; 24 cm
Bew. van proefschrift Universiteit Leuven, 1999. – Met lit. opg., reg.
ISBN 90-5356-497-7. Zie blz. 142.
Vorstin en volk : woorden van H. M. Koningin Wilhelmina / Wilhelmina ; bijeengebracht en ingeleid door P. de Zeeuw J.Gzn. – 2e dr. – Baarn : Hollandia, 1945. – 192 p., [11] p. pl. : ill., portr. ; 20 cm.
Algra :
Dispereert niet : twintig eeuwen historie van de Nederlanden / door A. en H. Algra. – Franeker : Wever, 1941-1954. – 13 dl. in 14 bd. : ill. ; 20-23 cm
Ondertitel dl. I: twintig eeuwen Nederlandsche geschiedenis.
Laatste druk: Dispereert niet : twintig eeuwen historie van de Nederlanden / door A. en H. Algra. – 10e [aangevulde] dr. – Franeker : Wever, 1987. – 5 dl. : ill. ; 22 cm.