Jaartallen

De Nederlanden: politiek en militair

1500Op 24 februari wordt de latere Karel V in Gent geboren, zoon van hertog Filips de Schone en Johanna van Castilië. Albrecht van Saksen wordt door zijn zoon George opgevolgd als heer van Friesland.
1501Op 22 januari wordt Karel opgenomen als ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Verloving van Karel met prinses Claudia van Frankrijk Op 4 november vertrekken Filips de Schone en Johanna van Castilië naar Spanje om daar als toekomstige troonopvolgers te worden ingehuldigd. Graaf Engelbrecht II van Nassau vervangt de hertog in de Nederlanden.
1504Filips de Schone verslaat Karel van Egmond, de hertog van Gelre. Instelling van de Grote Raad van Mechelen. In november sterft Isabella van Castilië. Johanna van Castilië, later bijgenaamd de Waanzinnige, keert terug naar de Nederlanden
1505Bezoek van de jonge Karel aan Hagenau in het Duitse Rijk, waar hij zijn grootvader ontmoet.
1506Tweede reis van Filips de Schone en Karel V naar Spanje, waar zij als opvolgers van de overleden Isabella van Castilië worden ingezworen. Willem de Croij-Chièvres vervangt Filips de Schone in de Nederlanden. Filips de Schone herziet het Magnus Intercursus met Engeland (Malus Intercursus). Op 25 september overlijdt Filips te Burgos. Herleving van de Gelderse oorlog, waarbij de hertog van Gelre steun krijgt van Frankrijk.
1507Karels grootvader Maximiliaan van Oostenrijk wordt door de Staten-Generaal van de Nederlanden benoemd tot regent van de minderjarige Karel. Margareta van Oostenrijk, de dochter van Maximiliaan, vertegenwoordigt hem in de Nederlanden.
1508Bezoek van Maximiliaan van Oostenrijk aan de Nederlanden in 1508-1509. Verloving van Karel met prinses Maria van Engeland. Liga van Kamerijk gericht tegen Venetië.
1509Margareta van Oostenrijk voorzien van uitgebreide volmachten als vertegenwoordiger van Maximiliaan in de Nederlanden (18 maart). Benoeming van Willem de Croy-Chièvres als eerste kamerheer van Karel.
1510Oorlog van Holland tegen de Hanze. Floris van Egmond benoemd tot stadhouder in Gelre. Sluiting van de Sont (1510-1511).
1511Mislukte belegering van Venlo door de Habsburgse troepen. Geldersen nemen Harderwijk in.
1512Maximiliaan treedt toe tot de Heilige Liga tegen Frankrijk. Gelderse aanval op Amsterdam.
1513Verdrag tussen de hertog van Gelre en Margareta van Oostenrijk. Ontmoeting tussen Karel V en Hendrik VIII in Rijsel. Slag bij Guinegate waarbij Karel en de Engelse koning de Fransen verslaan. Slag bij Novara in Noord-Italië tussen zwitsers en Fransen op 6 juni.
1514Op 23 december stemt Maximiliaan van Oostenrijk in met de eerderjarigheidverklaring van Karel. De stad Groningen kiest de kant van Gelre.
1515Op 5 januari wordt de meerderjarig verklaarde Karel te Brussel ingezworen als heer van de Nederlanden. Rondreis van Karel door de Nederlanden. Karel op 24 maart verloofd met prinses Renée van Frankrijk. Groningen en Friesland in Gelderse handen. George van Saksen verkoopt zijn rechten op Friesland aan Karel. Slag bij Marignano tussen Fransen en Zwitsers op 13-14 september. De nieuwe verponding in Holland. Huwelijk tussen Hendrik III van Nassau en Claudia van Chalon. Hendrik III stadhouder van Holland en Zeeland (1515-1518). Floris van Egmond benoemd tot stadhouder van Friesland (1515-1518).
1516Overlijden van Ferdinand van Aragon op 23 januari, waardoor Karel de opvolgingsrechten verwerft op de landen van de Aragonese kroon. Uitstel van de reis naar Spanje. Verdrag tussen Karel en Hendrik VIII, alsmede een verdrag met de Fransen te Noyon. Kapittel van de orde van het Gulden Vlies te Brussel. Zeeoorlog tussen Holland en Grote Pier.
1517Op 8 september vertrekt Karel met een grote vloot naar Spanje. Aankomst op 19 oktober in Villaviciosa (Asturias). Margareta wordt aangesteld als regentes in de Nederlanden. Maarten Luther maakt zijn stellingen bekend. Overlijden te Roa op 8 november van kardinaal Francisco Jiménez de Cisneros, de gouverneur van Castilië. Geldersen bemachtigen Medemblik en Alkmaar. Filips van Bourgondië bisschop van Utrecht.
1518Benoeming van Mercurino di Gattinara tot grootkanselier. Floris van Egmond benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland.
1519Kapittel van het Gulden Vlies te Barcelona. Overlijden van Maximiliaan van Oostenrijk op 12 januari. Karel wordt tot keizer Karel V verkozen. Eerste oorlog met Frankrijk (1519-1526).
1520Karel verlaat Spanje (La Coru�a, 20 mei) en wordt op 23 oktober ingehuldigd in Aken als de nieuwe keizer van het Duitse Rijk. Begin van de Opstand van de Comuneros in Castilië (1520-1521).
1521Rijksdag in Worms, waar Luther in de ban wordt gedaan. Annexatie van Doornik bij de Nederlanden. Oorlog met Frankrijk (1521-1526). Overlijden van Willem de Croy-Chièvres en van kardinaal Willem de Croy, aartsbisschop van Toledo. Benoeming van Hendrik III van Nassau tot eerste kamerheer. Nederlaag van de Comuneros bij Villalar in Castilië op 23 april.
1522Adriaan van Utrecht tot paus gekroond op 9 januari als Hadrianus VI. Karel staat de Oostenrijkse erflanden af aan zijn broer Ferdinand. Geboorte van Margareta van Parma op 28 december. Antoon van Lalaing benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland. Sluiting van de Sont.
1523Adrianus VI sterft op 14 september. Oorlog tegen Frankrijk. Twee Antwerpse Lutheranen verbrand te Brussel als de eerste martelaren voor de hervorming. Aankomst van de verjaagde koning Christiaan II van Denemarken en Isabella van Habsburg in Veere.
1524Friesland erkent Karel V als landsheer.
1525Slag bij Pavia tussen Karel V en de Fransen op 24 februari. Frans I wordt daar gevangen genomen door de keizerlijke troepen. Boerenoorlog in het Duitse Rijk.
1526Vrede van Madrid tussen de keizer en Frans I. Karel huwt met Isabella van Portugal op 26 juni. Slag bij Mohacs tussen de Hongaren en de Turken op 29 augustus. Liga van Cognac tegen Karel V ontstaan en hernieuwde tweede oorlog tegen Frankrijk (1526-1529).
1527Geboorte van Filips II te Valladolid op 21 mei. De troepen van Karel V plunderen Rome: Il sacco di Roma.
1528Karel V verkrijgt de macht in het bisdom Utrecht (Oversticht en Nedersticht). Antoon van Lalaing benoemd tot stadhouder in Utrecht. Maarten van Rossem plundert Den Haag. Geboorte op 21 juni van Maria, dochter van Karel V.
1529Damesvrede (3 augustus) van Kamerijk op initiatief van Margareta van Oostenrijk en Louise de Savoie, de moeder van Frans I. Eleonora huwt met Frans I. Wenen belegerd door de Turken. Geboorte van Ferdinand, tweede zoon van Karel V op 21 november. Artesië toegevoegd aan de gebieden van Karel V. Door dood Filibert van Chalon gaat prinsdom Orange naar Hendrik III van Nassau. Uitvaardiging van een ketterplakkaat.
1530Karel op 24 februari tot keizer gekroond in Bologna. Overlijden van Gattinara en van Margareta van Oostenrijk. Rijksdag te Augsburg. Overlijden van Ferdinand, de tweede zoon van Karel V op 13 juli.
1531Maria van Hongarije benoemd tot landvoogdes van de Nederlanden. Instelling van de Collaterale Raden.
1532Nieuwe oorlog met de Oosterlingen en sluiting van de Sont (1532-1533).
1534Karel van Gelre biedt Frans I de opvolging in zijn landen aan. Naakte zwaardlopers te Amsterdam (Wederdopers).
1535Verovering van Tunis. Val van het rijk van de Wederdopers te M�nster. Mislukte poging van de Wederdopers om zich meester te maken van Amsterdam. Begin van de derde Franse oorlog (1535-1538).
1536Groningen en Drenthe onderwerpen zich aan Karel V. Bestand met Denemarken. Overlijden van Erasmus op 12 juli.
1537Geboorte van Johanna, dochter van Karel V, op 26 juni.
1538Wapenstilstand van Nizza tussen Karel V en de Fransen. Overlijden van Karel van Gelre, herog van Gelre tussen 1492 en 1538. Hij wordt in zijn rechten opgevolgd door Willem van Gulik (1538-1543).
1539Overlijden van Isabella van Portugal op 1 mei na doodgeboren zoon op 25 april. Filips II landvoogd in Spanje. Reis van Karel V door Frankrijk (1539-1540).
1540Bestraffing van de Gentse Opstand op 30 april. Karel V reist door Holland, Zeeland en Utrecht. Benoeming Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, tot gouverneur van Friesland. Menno Simonsz. (1496-1561) neemt de leiding van de Doopsgezinde Gemeenten.
1541Mislukte aanval op Algiers. Frans-Deens-Zweeds verbond tegen de Nederlanden. René van Chalon na dood van Antoon van Lalaing, graaf van Hoogstraten, de nieuwe stadhouder van Holland en Zeeland.
1542Inval van de Gelderse troepen onder leiding van Maarten van Rossem in Brabant tot Antwerpen. De vierde Franse oorlog (1542-1544). Sluiting van de Sont (1542-1543).
1543Verdrag van Venlo. Gelre en Zutphen definitief bij bezit Karel V. René van Chalon benoemd tot stadhouder van Gelderland.
1544Vrede van Crépy tussen Karel V en de Franse koning. Lodewijk van Vlaanderen, heer van Praat, als stadhouder van Holland en Zeeland (1544-1546).
1545Begin van het Concilie van Trente (1545-1564). Geboorte van Don Carlos, de zoon van Filips II.
1546Begin van de Schmalkaldische oorlog. Kapittel van het Gulden Vlies te Utrecht.
1547Slag bij M�hlberg op 24 april onder bevel van de hertog van Alva.. Geboorte van Don Juan van Oostenrijk op 24 februari. Toevoeging van Lingen aan de patrimoniale gewesten.
1548Stichting van de Bourgondische Kring op de Rijksdag te Augsburg (26 juni).
1549Pragmatieke Sanctie. Reis van Filips II door de Nederlanden. Jan de Ligne, graaf van Aremberg, benoemd tot gouverneur van Friesland, Overijssel, Groningen en Drenthe.
1550Uitvaardiging van het bloedplakkaat tegen de hervorming. Maximiliaan van Bourgondië als stadhouder in Holland en Zeeland. Overlijden van Nicolaas Perrenot, heer van Granvelle, op 25 augustus.
1551Nieuwe oorlog tegen Frankrijk (1551-1559).
1552Karel V vlucht uit Duitse Rijk en mislukte aanval op Metz.
1553Totale verwoesting van Terwaan en Hesdin door de Habsburgse troepen.
1554Huwelijk tussen Maria Tudor en Filips II. Fransen vernietigen de kastelen van Binche en Mariemont.
1555Overlijden Johanna de Waanzinnige. Troonsafstand Karel V te Brussel voor wat betreft de Nederlanden op 25 oktober. Godsdienstvrede van Augsburg. Vrede van Vaucelles. Filips van Montmorency, graaf van Hoorn, benoemd tot stadhouder van Gelderland en Zutphen. Overlijden van Maarten van Rossem op 7 juni.
1556Karel V doet afstand voor Spanje (16 januari), Italië en het Duitse Rijk (september). Vertrek van Karel V naar Spanje en aankomst in Laredo op 28 september.
1557Karel V gaat op 3 februari in zijn kloosterpaleis te Yuste wonen. Slag bij Saint-Quentin op 10 augustus, naamdag van de heilige Laurentius.
1558Karel V sterft te Yuste op 21 september. Begrafenisoptocht voor Karel V te Brussel. Overlijden in Spanje van Eleonora van Portugal, zuster van Karel V en weduwe van Frans I. Overlijden van Maria van Hongarije in Cigales op 18 oktober.
1559Vrede van Cateau-Cambrésis. Nieuwe indeling van de bisdommen in de Nederlanden. Willem van Oranje stadhouder van Holland en Zeeland. Filips II vertrekt naar Spanje – naar later zal blijken voorgoed.
156126 februari: Granvelle tot kardinaal benoemd
23 juli: Eerste protestbrief van Oranje en Egmond aan Filips II
28 november: Granvelle geïnstalleerd als aartsbisschop van Mechelen
1562Maart: bijeenkomst van de hoge edelen in Maastricht
15 Juli: Montigny als afgevaardigde van de Nederlanden door Filips II ontvangen
156311 maart: Oranje, Egmond en Hornes vragen Filips II om het ontslag van Granvelle.
6 juni: Antwoord van de koning: geen reden tot wijzigingen
29 juli: Tweede protestbrief van Oranje, Egmond en Horne aan Filips II
156413 maart: vertrek van Granvelle
31 december: toespraak van Oranje in de Raad van State
1565Egmond naar Spanje als woordvoerder van de oppositie. In zijn brieven uit het Bos van Segovia eist Filips II strenge vervolging van de ketters
156613 maart: bijeenkomst van edelen te Hoogstraten; Megen en Egmond haken af.
5 april: aanbieding van het Smeekschrift door het Verbond der Edelen: zij en hun aanhangers noemen zich geuzen; de landvoogdes belooft gematigdheid, waardoor protestanten terugkeren
6 juli: bijeenkomst van de leiders van het Compromis te Lier
14-22 juli: bijeenkomst van de Verbondsedelen te Sint-Truiden
30 juli: aanbieding van het Tweede Smeekschrift door Lodewijk van Nassau
10 augustus: begin van de Beeldenstorm in Vlaanderen
10 augustus-8 oktober: chronologie van de Beeldenstorm
23 augustus: Margaretha van Parma laat de hervormde preken toe op die plaatsen waar ze tot dan toe plaatsvonden; het Verbond der Edelen heft zichzelf op
17 september: Valenciennes wordt tot rebel verklaard
10 oktober: nieuwe Beeldenstorm in ‘s-Hertogenbosch
29 november: koning Filips II ondertekent aanstelling van Alva om orde op zaken te stellen in de Nederlanden
14 december: Plakkaat uitgevaardigd tegen Valenciennes
1567Januari: Doornik veroverd door regeringstroepen; Margaretha verlangt een nieuwe eed van alle regeringsfunctionarissen
16 februari: Anton van Bombergen maakt zich meester van ‘s-Hertogenbosch
13 maart: geuzenleger bij Oosterweel verslagen
14 maart: Van Stralen stilt oproer te Antwerpen
23 maart: Valenciennes heroverd door regeringstroepen onder Noircarmes
11 april: Bombergen geeft ‘s-Hertogenbosch op
april: vertrek van Oranje naar de Dillenburg
augustus: komst van Alva
9 september: arrestatie van Egmond en Horn
156823 mei: Lodewijk van Nassau verslaat een Spaans leger bij Heiligerlee
5 juni: Egmond en Horn onthoofd te Brussel
21 juli: Lodewijk van Nassau verslagen bij Jemmingen
oktober: mislukte inval door Willem van Oranje
1569Alva reorganiseert belastingstelsel, waartegen heftig verzet rijst
1570Alva reorganiseert strafrechtspraak met de Criminele Ordonnantiën 1 november: Allerheiligenvloed
15721 april: Watergeuzen nemen Den Briel in; Willem van Oranje roept op tot verzet
6 april: Watergeuzen nemen Vlissingen in
24 mei: Lodewijk van Nassau neemt Bergen in
juni en juli: de Opstand verbreidt zich, voornamelijk in Holland
9 juli: negentien rooms-katholieke geestelijken uit Gorcum worden buiten Den Briel vermoord omdat zij hun geloof niet wensen af te zweren: de martelaren van Gorcum
19-23 juli: de Opstand verbreid zich over Holland en Zeeland
augustus-september: tweede mislukte inval door Oranje
strafexpeditie van Don Frederik, Alvas zoon, tegen Mechelen, Zutphen en Naarden; daarna slaat hij het beleg voor Haarlem
10 December: De Delftse geestelijke Cornelius Musius wordt na gruwelijke martelingen door de Geuzen ter dood gebracht
157314 januari: De stoffelijke resten van Karel V worden overgebracht naar El Escorial.
12 juli: de Spanjaarden nemen Haarlem
5 augustus: Zeeuwse troepen veroveren fort Rammekens
8 oktober: bij Alkmaar begint de victorie; Alva wordt opgevolgd door Requesens
11 oktober: de geuzenvloot behaalt een overwinning op de Zuiderzee
157427 januari: de geuzenvloot verslaat de koninklijke vloot bij Reimerswaal op de Schelde
9 februari: Mondragon geeft Middelburg over aan de prins
14 april: Lodewijk en Hendrik van Nassau komen om het leven bij een nederlaag op de Mokerhei
3 oktober: ontzet van Leiden
1575maart: vredesonderhandelingen mislukken te Breda
11 juli: Staten van Holland dragen de Hoge Overheid op aan Oranje
8 augustus: Oudewater uitgemoord
24 augustus: Schoonhoven geeft zich over aan de Spanjaarden
1 september: tweede Spaanse staatsbankroet
15765 maart: dood Requesens
29 juni: Zierikzee geeft zich over aan de Spanjaarden
zomer: Spaanse troepen slaan aan het muiten na jaren geen soldij te hebben ontvangen; de Staten van Brabant roepen de Staten-Generaal bijeen
4-7 november: Spaanse furie te Antwerpen
8 november: bij de Pacificatie van Gent sluiten alle gewesten zich aaneen om de Spaanse troepen het land uit te krijgen
15779 januari: Eerste Unie van Brussel: een nadere katholieke unie binnen de Pacificatie
12 februari: de nieuwe landvoogd Don Juan van Oostenrijk aanvaardt met het Eeuwig Edict de Pacificatie van Gent en stuurt vreemde troepen weg
24 september: triomfantelijke intrede van Oranje in Brussel; de edelen blijken aartshertog Matthias de landvoogdij te hebben opgedragen
28/29 oktober: calvinistische staatsgreep in Gent: Aarschot, stadhouder van Vlaanderen gevangen
10 december: Tweede Unie van Brussel, nu verdraagzaam van karakter
19 december: Oranje bemiddelt in Gent en weet Aarschot vrij te krijgen
157831 januari: Staatse troepen verslagen bij Gembloers door koninklijke troepen
februari: Gentse radicale calvinisten beginnen een offensief in Vlaanderen
Oranje stelt een Religievrede voor: protestantisme of katholicisme toelaten waar minstens 100 gezinnen erom vragen; dit mislukt
Don Juan opgevolgd door Alexander Farnese, hertog van Parma
15796 januari: Artesië en Henegouwen verenigen zich in de katholieke Unie van Atrecht
23 januari: Unie van Utrecht
mei: begin van vredesbesprekingen te Keulen, die uiteindelijk mislukken
29 juni: Parma verovert Maastricht
Paus Gregorius XII verbiedt de katholieken op straffe van excommunicatie alle civiele en militaire diensten aan de opstandelingen.
1580februari: opstandelingen maken zich meester van de blokhuizen van Leeuwarden, Harlingen en Staveren, waardoor Friesland aan de zijde van de Opstand komt
15 maart: Filips II doet Willem van Oranje in de ban
30 maart: De Staten van Friesland verbieden de uitoefening van andere godsdiensten dan de gereformeerde
29 september: Verdrag van Plessis-les-Tours tussen de Staten-Generaal en Anjou, die zal optreden als `Verdediger van de Vrijheden der Nederlanden’
Filips’ verovering van Portugal verlamt Parma
15811 mei: katholicisme in Brussel verboden
1 juli: katholicisme in Antwerpen verboden
juli: Breda gaat voor de opstandelingen verloren
22 juli: De Staten van de opstandige gewesten `verlaten’ Filips als landsheer;
aartshertog Matthias keert terug naar Oostenrijk
1582Februari: Anjou ingehuldigd in Brabant
18 maart: mislukte moordaanslag op Oranje
augustus: Anjou ingehuldigd in Vlaanderen
najaar: Franse legermacht in de Nederlanden
158317 januari: Franse furie te Antwerpen: Oranjes Franse politiek in diskrediet; Parma zet zijn opmars voort
158410 juli: moord op Willem van Oranje
7 augustus: Parma neemt Dendermonde
17 september: Parma neemt Gent
16 oktober: Willem Lodewijk van Nassau stadhouder van Friesland
158510 maart: Parma neemt Brussel
17 augustus: Parma neemt Antwerpen
20 augustus: Elizabeth I verleent steun aan opstandige gewesten
13 november: Maurits stadhouder in Holland en Zeeland
1586januari: Leicester landvoogd in de opstandige gewesten: zijn bewind mislukt
januari: In de slag bij Boxum (ten zuidwesten van Leeuwarden) lijden de opstandelingen onder Willem Lodewijk een nederlaag tegen de Spanjaarden onder Verdugo.
16 maart: Oldenbarnevelt landsadvocaat van Holland
7 juni: Parma neemt Grave in
1587Vertrek van Leicester; feitelijke onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Provinciën
1588zomer: de Spaanse armada lijdt zware verliezen in gevecht met de Engelsen en de stormen
1590Parma wordt door koning Filips tegen Frankrijk in het veld gebracht; Maurits en Willem Lodewijk beginnen een succesvol heroveringsoffensief
Breda wordt door de opstandelingen ingenomen door in een turfschip manschappen de stad binnen te smokkelen
1591Opstandelingen nemen Deventer, Zutphen, Delfzijl en Nijmegen
1592Opstandelingen nemen Steenwijk en Coevorden
6 december: dood van Parma
1594Reductie van Groningen: stad en Ommelanden worden veroverd op de Spanjaarden en als zevende gewest in de Unie opgenomen, met Willem Lodewijk als stadhouder.
Een aanslag op Maastricht door prins Maurits wordt afgeslagen
1596Willem Lodewijk stadhouder van Drenthe
De Triple Alliantie tussen de Republiek, Frankrijk en Engeland betekent de eerste officiële internationale erkenning van de onafhankelijkheid van de verenigde provinciën
Albertus van Oostenrijk gouverneur van de koninklijke Nederlanden; hij verovert Calais op de Fransen
1597januari: Maurits verslaat Spanjaarden in ruitergevecht bij Turnhout
maart: de Spanjaarden doen een mislukte aanslag op Steenwijk
Albertus van Oostenrijk verovert Amiens op de Fransen, maar Hendrik IV herneemt de stad nog in hetzelfde jaar
1598Albertus van Oostenrijk vertrekt naar Spanje om er te trouwen met de dochter van koning Filips II, Isabella. Gedurende zijn afwezigheid is kardinaal Andreas van Oostenrijk plaatsvervangend gouverneur-generaal.
Filips II schenkt Albertus en Isabella alle Nederlanden als bruidsschat; de koning overlijdt en wordt opgevolgd door zijn zoon Filips III
1599Aartshertogen Albert en Isabella aanvaarden hun bewind in Brussel
16002 juli: Maurits van Nassau verslaat het leger van Albertus in de Slag bij Nieuwpoort, maar de overwinning blijft zonder gevolgen; het leger van Maurits trekt terug naar de Republiek
Albertus krijgt de Italiaanse generaal Ambrogio Spinola naast zich, die begint aan een reeks heroveringen
1601-1604Het Staatse Oostende belegerd en ingenomen door Albertus en Isabella
1602Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie
Opstandelingen nemen Grave
160326 mei: Acht Spaanse schepen onder leiding van Frederigo Spinola doen een vergeefse poging de blokkade van Hollandse schepen bij Sluis te doorbreken. Frederigo Spinola sneuvelt.
1604Opstandelingen veroveren Sluis, waarbij graaf Lodewijk G�nther van Nassau sneuvelt
160725 april: Jacob van Heemskerck verslaat een Spaanse vloot in de slag bij Gibraltar en komt daarbij zelf om het leven
1605Begin van Ambrogio Spinola’s heroveringen ten noorden van de grote rivieren
1606Beurskrach te Genua verlamt het offensief van Spinola, die de koninklijke troepen grotendeels uit eigen middelen betaalde; in het zelfde jaar beginnen bedekt de besprekingen die tot een wapenstilstand en vervolgens het Twaalfjarig Bestand lijden.
1609-1621Twaalfjarig Bestand
16099 april: Twaalfjarig Bestand getekend te Antwerpen
1610De `rekkelijke’ volgelingen van Jacobus Arminius dienen een `remonstrantie in bij de Staten van Holland; de `precieze’ volgelingen van Franciscus Gomarus komen daarop met een `contra-remonstrantie’.
16174 augustus: Oldenbarnevelt laat de Staten van Holland de Scherpe Resolutie aannemen: steden krijgen het recht hun eigen `waardgelders’ in dienst te nemen
1618juli: Maurits laat zich machtigen de waardgelders af te schaffen
29 augustus: staatsgreep van Maurits: Oldenbarnevelt en diens medestanders, onder wie Hugo de Groot, gearresteerd
november 1618 – november 1619: Nationale synode van de gereformeerde kerk te Dordrecht
1619   13 mei: Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof in Den Haag onthoofd
1620  Willem Lodewijk, stadhouder van Friesland, Groningen en Drente, overlijdt; zijn jongere broer Ernst Casimir volgt hem op
1621Na het Twaalfjarig Bestand wordt de strijd hervat. Oprichting van de West-Indische Compagnie
In Spanje wordt Filips III opgevolgd door Filips IV
In Brussel overlijdt aartshertog Albertus van Oostenrijk; zijn weduwe Isabella blijft als gouverneur-generaal de Koninklijke Nederlanden besturen
162216 oktober: Jochem Swartenhondt verslaat een Spaanse vloot in de Straat van Gibraltar
162523 april: Maurits overlijdt; hij wordt opgevolgd door Frederik Hendrik.
Spinola verovert Breda
1626Geboorte prins Willem II
Ernst Casimir verovert Oldenzaal
1627Frederik Hendrik neemt Groenlo (Grol)
1628Piet Hein verovert de Spaanse zilvervloot in de baai van Matanzas (Cuba)
1629Frederik Hendrik belegert ‘s-Hertogenbosch; de Spanjaarden onder Montecuculi proberen hem weg te lokken door de Veluwe binnen te vallen en Amersfoort in te nemen. De verrassing van de Spaanse bevoorradingsstad Wezel door de Staatsen maakt een einde aan Montecuculi’s veldtocht, waarna ‘s-Hertogenbosch zich over geeft
1632Hoge Zuid-Nederlandse edelen lopen over naar de Republiek, wat Frederik Hendriks veldtocht langs de Maas mogelijk maakt: Roermond, Venlo en Maastricht komen aan de Republiek. Bij het beleg van Roermond overlijdt de Friese stadhouder Ernst Casimir. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Hendrik Casimir I
1633Isabella roept in Brussel buiten Madrid om de Staten-Generaal van de koninklijke Nederlanden bijeen. Zij opent rechtstreekse onderhandelingen met Den Haag, die echter op niets uitlopen. Isabella overlijdt in hetzelfde jaar 
1634118 augustus: Maastricht weet een aanslag op de stad door het koninklijke leger af te slaan
4 november: kardinaal-infant Ferdinand van Oostenrijk doet zijn intrede te Brussel als nieuwe gouverneur-generaal
1635Don Ferdinand neemt in maart Sierck-les-Bains en Trier in.
Frankrijk verklaart Spanje de oorlog, waardoor in de Koninklijke Nederlanden een tweefrontenoorlog ontstaat. De Fransen verslaan de Spanjaarden bij les Avins (ten zuiden van Hoei) en verenigen zich in Maastricht met het Staatse leger.
Het gemeenschappelijk Frans-Staatse leger houdt gruwelijk huis in Tienen, waardoor de publieke opinie in het Zuiden zich tegen de Republiek keert. Diest en Aarschot worden ingenomen, maar Leuven weet een beleg te doorstaan.
Het initiatief komt aan de Spaanse troepen, die de belangrijke Schenkenschans weten in te nemen, evenals Kleef, Goch, Kalkar, Kranenburg en Gennep.
17 augustus: overlijden van Aytona, opperbevelhebber van het koninklijk leger in de Nederlanden
September: onderhandelingen tussen het Zuiden en het Noorden te Griethausen, Kranenburg en Turnhout, zonder resultaat.
1636Frederik Hendrik herneemt Griethausen, Kleef en op 30 april de Schenkenschans. Dit laatste wekt in Madrid ontstemming jegens Brussel. 
Het Spaanse leger richt zich tegen Frankrijk.
1637Frederik Hendrik wordt afgeslagen voor Hulst, maar slaat daarna het beleg voor Breda. 
De Fransen nemen Landrecies, Maubeuge, Beaumont, Berlaimont en St. Pol. 
In een poging Frederik Hendrik weg te lokken van Breda, verovert Don Ferdinand de steden Venlo (7 augustus) en Roermond (4 september) en daarna Berlaimont, Maubeuge en St. Pol. 
Het verlies van Breda wordt in Brussel en Madrid hoog opgenomen.
163820 juni: Een Staats leger onder Willem van Nassau, van zins om Antwerpen te verrassen,  wordt ten westen van de stad bij Kallo verpletterend verslagen. 
163921 oktober: In de slag bij Duins (de ‘Downs’ ten zuiden van Engeland) verslaat Maarten Harpertsz. Tromp een tweede Spaanse armada.
9 november: Dankdag in de Republiek op last van de Staten-Generaal
De Fransen nemen Hesdin.
1640Opstandelingen nemen Hulst, waarbij de Friese stadhouder Hendrik Casimir I sneuvelt; hij wordt opgevolgd door zijn broer Willem Frederik van Nassau
Spanje kampt met de opstand en onafhankelijkheid van Portugal
1641Kardinaal-infant Ferdinand van Oostenrijk als gouverneur-generaal van de koninklijke Nederlanden opgevolgd door Francisco de Melo;
Frederik  Hendrik neemt Gennep
1642Francisco de Melo maakte de Franse gebiedswinst ongedaan: hij herneemt Lens en La Bassée.
Mei: Francisco de Melo behaalt een grote overwinning op de Fransen bij Honnecourt.
Frederik Hendrik komt met het Staatse leger niet verder dan enkele schermutselingen, maar separate vredesbesprekingen wijst hij af.
Het Franse leger belegert het Spaanse Perpignan
164316  mei: Francisco de Melo lijdt een vernietigende nederlaag tegen de Fransen bij Rocroi. Het luidt het einde van zijn ambtsperiode in. De Fransen nemen Thionville (augustus) en Sierck-les-Bains (september)
164429 juli: Grevelingen geeft zich na een beleg van twee maanden over aan de Fransen. 
September: Frederik Hendrik neemt Sas van Gent in Vlaanderen
20 september: Voor een vergadering van de Raad van State in Dendermonde draagt Francisco de Melo het gouverneurschap-generaal van de koninklijke Nederlanden over aan Manuel de Castel Rodrigo
1645Door de gezagscrisis in de Spaanse legertop en de onderlinge naijver tussen de officieren lijdt het Spaanse leger desastreuze verliezen. De Fransen maken zich meester van Armentières, Warneton, Komen en Menen. In november 1645 neemt Frederik Hendrik het Vlaamse Hulst, waardoor grote delen van Vlaanderen bedreigd worden. De Staten van Brabant willen directe onderhandelingen met de Staten van de Republiek.
1646In zijn laatste veldtocht slaat Frederik Hendrik het beleg voor Antwerpen. Dit geeft de Fransen de gelegenheid zich zonder veel moeite meester te maken van steden in het Zuiden: Kortrijk, Sint-Winoksbergen, Mardijck, Veurne en Duinkerke.
1647Manuel de Castel Rodrigo als gouverneur-generaal van de koninklijke Nederlanden opgevolgd door aartshertog Leopold Willem van Oostenrijk
14 maart: Frederik Hendrik overlijdt; hij wordt opgevolgd door Willem II
10 mei: Bijzetting van Frederik Hendrik te Delft
5 juni: Leopold Willem kondigt te Armentières een wapenstilstand ter zee af; op 24 juni werd deze te Brugge officieel gepubliceerd. 
1648Op 30 januari ondertekenen de gezanten van Spanje en de Republiek in het Huis van het Kramersgilde te Münster na langdurige onderhandelingen een vredesverdrag tussen beide partijen. Dit verdrag wordt vervolgens naar Madrid en Den Haag gestuurd ter ratificatie door respectievelijk koning Filips IV van Spanje en de Staten-Generaal. Op 15 mei bekrachtigen de Nederlandse en Spaanse afgevaardigden met een eed het vredesverdrag in het raadhuis van Münster. Op 5 juni wordt de vrede afgekondigd, zowel in de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden.